Mới đây một cô bạn xa Sài Gòn hơn 30 năm, nơi cô ở quanh năm lạnh giá, do sức khỏe kém, bác sĩ khuyên cô nên tìm nơi nắng ấm để tránh đông, quê cha đất mẹ là nơi lựa chọn hợp lý nhất. Thế nhưng Sài Gòn bây giờ khác xa Sài Gòn mấy mươi năm trước. Những con đường trở nên ồn ào, tập nập, thậm chí “con đường có lá me bay” ngày nào giờ cũng không còn như xưa nữa đã làm cô ngán ngại.
Tôi thì cam đoan, dù vậy, Sài Gòn vẫn có những con đường nho nhỏ, yên tĩnh và quan trọng là có trồng cây để “bốn mùa thay lá thay hoa”. Nghe thế đám bạn nhao nhao: “Chọn con đường có hoa dầu đi để mỗi lần có gió thì những cánh hoa dầu sẽ xoay tít bay bay”, “Con đường có lá me bay vừa đẹp vừa nên thơ và được đưa vào thi ca”… Với một nụ cười hóm hỉnh cô bạn “Việt kiều” khăng khăng yêu cầu bọn tôi tìm được một con đường, mà nơi ấy phải trồng loại cây cô thích. Cây gì? Diêu bông đó!?!
Vào lứa tuổi bắt đầu mộng mơ, tôi đã từng ước mình sẽ sống trong một ngôi nhà nhỏ ở một con đường cũng nhỏ thôi nhưng được trồng toàn hoa bằng lăng tím.
Từ một quyển tuyển tập thơ được đọc lúc mười ba tuổi, tôi đã chọn bài Màu tím hoa sim của nhà thơ Hữu Loan để chép vào quyển tập thơ riêng của mình bởi tôi yêu cái màu tím của hoa sim - dù hồi đó tôi chưa lần nào thấy được loài hoa này. Màu hoa yêu thích ấy một lần nữa gặp lại khi tôi đọc bài thơ kể về một cô em gái hậu phương đòi anh trai tiền tuyến gửi về cho mình một cành hoa bằng lăng tím do chính anh hái dọc đường hành quân. Yêu cầu đó dĩ nhiên được thực hiện. Cô gái nhận được cành hoa tím khô ép vào giữa trang giấy học trò. Thư hồi âm lại là những giận hờn lẫn trách móc vì “sao chỉ gửi mà anh không trở lại?”. Màu tím của hoa sim, của hoa bằng lăng theo tôi suốt thời hoa bướm.
Lần đầu tiên tôi được chiêm ngưỡng loài hoa tím tím ấy cách đây hơn hai mươi năm, lần đi công tác ở Long Xuyên. Sáng sớm đi dạo loanh quanh không định hướng, cứ thấy có con đường nho nhỏ là quẹo vào. Bỗng trước mắt tôi một con đường chỉ toàn là hoa bằng lăng tím. Tôi lặng người. Trời ơi đây là loài hoa mình thích. Từng chùm, từng chùm hoa li ti nở rộ. Con đường “rực” một màu tím. Với nhiều người và cũng như chính tôi, màu tím mang vẻ gì đó buồn buồn, màu của man mác chia ly, thậm chí có vẻ sên sến. Nhưng ngay thời khắc đó, con đường như bừng sáng, hết sức đẹp, hết sức nên thơ. Tôi đã đi lại tên con đường “bằng lăng” đó rất nhiều lần và thậm chí còn len lén hái một cành hoa vừa đi vừa ngắm hoa, vừa đọc thầm bài thơ về hoa tím bằng lăng của thuở nào. Ngày cuối cùng ở thành phố ấy, tôi đã đi đến con đường đó, nhìn hoa rồi thầm hứa sẽ mua một ngôi nhà nhỏ trên một con đường nhỏ trồng toàn bằng lăng tím.
Để thực hiện ước mơ, đi đến đâu ở Sài Gòn tôi cũng để ý xem con đường đó trồng hoa gì. Nhưng tìm hoài cũng không thấy. Buồn, thất vọng rồi lại trách móc “hoa đẹp đến vậy tại sao không được chọn trồng”, và như cô gái làm nũng “Sài Gòn không có thì ta về tỉnh thôi”. Vậy là mỗi lần đi đến địa phương nào, tôi đều tìm đến những con đường có trồng bằng lăng để ngắm, để ước ao, để tiếc nuối…
Đến một ngày, cô bạn thời cắp sách đến trường hẹn gặp hứa sẽ cho tôi một món quà bất ngờ. Và rồi con đường nhỏ với toàn cây bằng lăng nặng trĩu những cành hoa tim tím hiện ra trước mắt. Tôi lặng người - hệt như ngày nào nhìn thấy loài hoa tím ấy, cười như cô bé lần đầu được nhận món quà mình yêu thích, rồi len lén chùi nước mắt và tôi biết mình sẽ phải làm gì.
Trầy trật mãi, hai năm sau tôi mới thực hiện được ước mơ kéo dài hàng mấy năm trời của mình. Giờ vào mùa hoa nở, ở đất Sài Gòn – nơi tôi sinh ra và lớn lên - ở chính ngôi nhà của mình, tôi có thể ngồi ngoài balcon với tách cà phê, tiếng nhạc nhè nhẹ, ngoài kia là hàng cây bằng lăng trải dài một màu tim tím. Nếu thích có thể với tay ngắt “cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng”(*). Với tôi hạnh phúc chỉ vậy thôi.
Và Sài Gòn bây giờ cũng đã có thêm nhiều con đường trồng cây bằng lăng để mai đây những cô gái yêu màu tím như tôi, có một con đường riêng của mình lưu dấu kỷ niệm.
(*) Lời bài hát Gửi người em gái miền Nam của Đoàn Chuẩn - Từ Linh
Theo Kiến trúc & Đời sống số xuân