Câu chuyện kiến trúc

Đây là những công trình có giá trị lịch sử, kiến trúc, xã hội tiêu biểu của những đô thị; là hình ảnh quen thuộc, là gương mặt và là biểu tượng đô thị. Các công trình được xây dựng qua nhiều thời kỳ và thể loại rất phong phú đa dạng.

Nói tới “chuồng cọp”, có nhiều người sẽ nghĩ đến sở thú, cũng có nhiều người sẽ nghĩ đến những khu biệt giam ở các nhà tù “địa ngục trần gian” Phú Quốc hay Côn Đảo. Nhưng cũng có không ít đã biết đối tượng mà bài viết này đề cập - đó là “chuồng cọp” trong các công trình nhà ở - một hình ảnh quen thuộc ở nhiều đô thị, mà tiêu biểu là Hà Nội.

Tháng 11.2021 tới đây, Hội Kiến trúc sư TP.HCM sẽ kỷ niệm 40 năm ngày thành lập, tạp chí KT&ĐS xin đăng lại bài viết do nhóm phóng viên chúng tôi thực hiện vào tháng 11 năm 2011 như một lời tri ân.

Đó là câu hỏi đang được đặt ra cho rất nhiều cư dân sống ở chung cư khi mà vừa mới đây một bé gái rơi từ tầng 12 xuống và may mắn chỉ bị thương nhẹ. Đây không chỉ là trường hợp đầu tiên trong thời gian qua.

Một giải pháp về chỗ ở (house) và tổ ấm (home) cho nhiều triệu đồng bào hàng năm phải vật lộn với thiên tai là mục tiêu của công trình này.

Dòng sông Hương chảy trước kinh thành Phú Xuân, và bây giờ là chảy trong lòng thành phố Huế hơn 100 năm qua đã soi bóng một cây cầu. Cho dù bây giờ và sau này ở Huế đã và sẽ có nhiều cây cầu bắc qua dòng sông Hương, thì cây cầu ấy vẫn giữ vai trò quan trọng về mặt giao thông. Và hơn thế - cây cầu ấy mãi là biểu tượng của đất cố đô, là gạch nối của lịch sử - từ quá khứ tới hiện tại và tương lai. Cây cầu đó mang tên Trường Tiền.

Đó không phải là ngôi nhà trong bộ phim cùng tên với cặp diễn viên Song Hye Kyo và Bi-Rain nổi tiếng trên tivi. Đó là một ngôi nhà có thật nằm ở cuối một con hẻm ngay đường Điện Biên Phủ, quận 3. Chủ nhân của nó là người mà có lẽ mọi khán giả HTV đều biết mặt, quen tên: MC Quỳnh Hương. Ghé chơi nhà Quỳnh Hương một ngày cuối tuần, bạn có thể cảm nhận được niềm hạnh phúc của cô chủ qua tiếng cười trong trẻo bên cạnh người chồng và đứa con trai 4 tuổi rưỡi.

Ngôi nhà ống Jalan Elok ở Singapore (giải thưởng President’ Design Award 2008) được thiết kế bởi KTS Chang Yong Ter một lần nữa cho chúng ta thấy được sự chiến thắng của con người đối với thiên nhiên. Đây là một trong những lời giải của bài toán làm sao đưa được thiên nhiên vào trong thành phố ngay ở trong những không gian tư hữu nhỏ. Thiên nhiên ở đây được “dàn cảnh” để trở thành phần tử quan trọng của ngôi nhà.

Với sự phát triển của đô thị hiện nay những khoảng không xanh dần dần bị thay thế bởi những khu nhà mới mọc lên. Những thành phố lớn hoàn toàn bị bêtông hoá, cùng với sự tăng trưởng của giao thông mang đến đủ loại ô nhiễm, đó là một vấn đề rất nan giải của tất cả các quốc gia trên thế giới. Việc đưa cây xanh vào trong thành phố là một sự thách thức của thế kỷ 21. Vườn theo chiều đứng là một trong những giải pháp rất ấn tượng. Nó không chỉ còn là hình thức trang trí mà trở thành một phần tử quan trọng trong kiến trúc, cái sẽ cải thiện cuộc sống mới cho con người.

Đi xa, có người hỏi nhớ gì nhất. Nếu nịnh vợ câu trả lời là: vợ. Nếu thấy ngại vì nịnh vợ lộ liễu thì nói: cái nhà. Ai cắc cớ hỏi thêm: nhớ gì của cái nhà nhất? Bây giờ thì nói được rồi: vợ và con.

Chữ xanh ở đây là xanh trong kiến trúc và xây dựng là làm nhà nhiều mảng xanh thoáng mát, tiết kiệm năng lượng. Nhưng không phải ai cũng hiểu như thế. Vì thế mới phải đi tìm...

“Kiến trúc bền vững” - cụm từ này trong những năm gần đây được nhắc tới rất nhiều. Khái niệm “kiến trúc bền vững” này gắn liền, thậm chí đồng nhất với các khái niệm kiến trúc xanh, kiến trúc sinh thái, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng… nhằm đạt tới một giá trị bền vững cho môi trường sống của con người, giảm thiểu các tác động tiêu cực vào môi trường trong hiện tại cũng như tương lai. Tuy nhiên, cách hiểu này dù đúng nhưng chỉ là một khía cạnh, bởi lẽ đó là cái người ta đang thiếu và cần hướng tới. Hãy thử tiếp cận và hiểu kiến trúc bền vững một cách tổng quát và đơn giản hơn…

Bài viết lúc năm hết tết đến như một lời tâm sự của người làm kiến trúc với những “ông chủ” của mình. Nếu có gì mất lòng thì cũng xin các nhà đầu tư lượng thứ bỏ qua như một điều không vui cuối năm. Để năm mới đến toàn là niềm vui cho các chủ đầu tư, cho các kiến trúc sư.

Người ta thường cho rằng kiến trúc và thiết kế đô thị là lĩnh vực của chuyên gia, mà quên rằng, những người đầu tiên liên quan đến nó trong đời sống thường nhật chính là công chúng.

Muốn xây mới, phải chăng cần xoá bỏ cái cũ? Chí ít, có những lãnh đạo thành phố không nghĩ như vậy.