Câu nói trên không hoàn toàn chính xác, nhưng có một thực tế là khi được nghe đi nghe lại nhiều lần bởi nhiều người, nó trở thành một dạng niềm tin in sâu vào tâm trí, góp phần định hình khái niệm về một “ngôi nhà đẹp” trong tôi. Đối với tôi, ngôi nhà lý tưởng hẳn phải mang đậm hơi thở phương Tây, dù là kiến trúc kiểu Pháp lộng lẫy hay lối thiết kế phóng khoáng mà hiện đại của xứ lạnh Bắc Âu. Cũng vì tin rằng chuẩn mực nhà đẹp là phải “Tây” nên tôi đã luôn mơ về một mái ấm như trong những thước phim nước ngoài với khoảnh sân nhiều hoa cỏ, nội thất tinh giản mang hơi hướng công nghệ cao, phòng áp mái cùng cửa sổ trần để được tắm mình dưới muôn vàn sao…
Nơi nội thành đất chật người đông, giữa bê tông cốt thép và những tòa nhà cũ mới chen nhau, chốn về của tôi là một căn hộ chung cư tầm trung với diện tích khoảng 60 mét vuông - một không gian vừa đủ để sinh hoạt, nhưng lại chưa đủ đối với người vốn ôm quá nhiều ảo tưởng dành cho ngôi nhà trong mơ của mình. Nhà tôi không có tầm nhìn thoáng đãng để có thể chiêm ngưỡng khung cảnh ngoạn mục khi đêm buông, những con đường và cây cầu tấp nập đèn xe như chợt lắc mình hóa thân thành hàng loạt dải sáng đan chéo vào nhau, lung linh đầy huyễn lệ. Nhà tôi không có ban công lộng gió để có thể hứng lấy những vệt nắng vàng ươm hay tô điểm bằng hương sắc rực rỡ của hoa cỏ theo mùa. Vì là chung cư nên thay vì ý muốn của gia chủ, yếu tố quyết định cách sắp xếp nội thất trong nhà lại là những đường dây điện âm tường và lối xây dựng rập khuôn, cứng nhắc của chủ đầu tư. Có thể nói, căn nhà tôi đang ở chẳng hề “Tây” và hiển nhiên là không có điểm nào tương đồng với mẫu nhà mà tôi hằng ao ước.
Vậy mà… tôi băn khoăn tự hỏi: Vì sao dù rõ ràng là còn rất nhiều điểm chưa được vừa lòng thỏa ý, tôi vẫn cảm thấy chốn an cư của mình đáng yêu và thân thương đến lạ?
Bạn biết không người ta có thể dễ dàng yêu thích một căn nhà nếu nó hợp mắt, nhưng chỉ khi nương náu nơi đó và dành cho nó sự chăm chút, vun vén qua tháng ngày, thứ tình cảm sâu nặng hơn là “thương”, là “nhớ” mới có cơ hội bén rễ nảy mẩm, để rồi vươn dài những dây leo mềm mại, níu chặt trái tim ta với cái nơi được gọi là “nhà” này.
Loài kiến mất chưa tới hai tháng để tạo nên những đường hầm tinh vi dưới lòng đất. Một cặp chim yến cũng chỉ cần từ bốn đến năm tháng để xây xong chiếc tổ khéo léo trên những vách đá cheo leo. Khoảng thời gian ba năm là quá đủ để mẹ con tôi vun đắp cho căn nhà của mình từ một thực thể lạ lẫm thành một chốn về ấm áp, dẫu không hoàn hảo nhưng lại là vùng an toàn nơi chúng tôi lưu giữ hơi thở cuộc sống, tạo nên những ký ức tốt đẹp và bọc mình trong bầu không khí thoải mái, an nhiên.
Tôi yêu cái cách mà căn nhà nhỏ của mình trở nên đủ đầy và hoàn thiện dần qua từng ngày với những món đồ chứa chan kỷ niệm. Tôi yêu sự kết hợp thú vị giữa chữ Phúc khắc gỗ và bộ sô pha màu ghi xám theo phong cách Scandinavian, hay bản phối độc đáo giữa tranh treo tường trường phái tối giản với lọ hoa pha lê tạo hình cầu kỳ… Chúng không Tây cũng chẳng ta, có đắt cũng có rẻ, là tự mua hoặc được tặng. Chúng mang trong mình những câu chuyện khác nhau, thể hiện những sở thích và gu thẩm mỹ hoàn toàn trái ngược. Sự hiện diện của chúng khiến cho phong cách tổng thể của căn nhà có chút gì đó lộn xộn và chắp vá.
Nhưng đó lại là sự lộn xộn và chắp vá đầy màu sắc, đầy hương vị cùng những cung bậc cảm xúc, tựa như nồi lẩu thập cẩm, thoạt trông tạp nham, hỗn độn, lại cứ khiến người ta phải ngồi lai rai mãi. Trong căn nhà được trang hoàng một cách nghiệp dư chẳng theo bất cứ trường phái kiến trúc nào ấy, tôi tìm được không gian riêng tư để lắng lại, gỡ xuống hết thảy gai góc quanh thân và được tự do trở về chính mình. Đôi tay vụng về đã biết thế nào là thu vén, tâm trí vốn vô tư dần học được thứ gọi là trách nhiệm, trái tim thi thoảng nhói lên những nỗi bất an cũng được xoa dịu bởi cảm giác thuộc về và gắn kết sâu sắc.
Thực tình thì ước mơ được ở “nhà Tây” hiện đại với sân vườn rộng thoáng và gia cụ sang xịn của tôi vẫn còn đó, nhưng dù là ổ vàng, ổ bạc hay cái ổ nhỏ đơn sơ nhà mình cũng có nghĩa lý gì đâu khi mà nhà không chỉ đơn thuần là tổ hợp vôi, vữa, gạch, gỗ… Nhà có ý nghĩa đặc biệt hơn thế nhiều lắm. Đó là mái ấm, là gia đình, là chốn về sau những chuyến đi, là bến đậu giữa dòng đời trôi nổi, là góc bình yên khuất sau giông gió xô bồ. Chúng ta dành thời gian, tâm huyết cùng vô vàn yêu thương để bồi đắp, dựng xây cho mình một mái nhà, và vì vậy mà dẫu nhà có chật hẹp, xấu xí, bình dị thì vẫn cứ là nơi mềm mại, ấm áp nhất trong trái tim ta.
Theo Kiến trúc & Đời sống số 211