Trong vệt nắng của buổi bình minh, xa xa những mái nhà sàn gỗ đang yên bình trong làn mây trắng bồng bềnh thong dong - Tả Van như một nàng công chúa vừa tìm được hoàng tử của đời mình, vừa kiều diễm, ngây thơ, e thẹn vừa như một cô sơn nữ miền sơn cước mộc mạc, nguyên sơ mang một sức quyến rũ đến kỳ lạ.
Tả Van là nơi tập trung sinh sống chủ yếu đồng bào dân tộc HMoob và người Giáy, người Tày. Không khó để bắt gặp những hình ảnh đời thường của các bà mẹ người Giáy, cô gái người Mông hay những em bé người Tày trong những bộ trang phục đặc sắc riêng của mỗi dân tộc vùng cao nơi đây. Tả Van không có những tiếng còi xe hối hả, không có những tòa nhà chọc trời. Nơi đây chúng tôi tắm mình trong hoàn toàn trong một thế giới của những nàng thơ, kẻ khờ, cứ thỏa sức tung tăng, vui vẻ tận hưởng sự trở lại của tuổi hồn nhiên.
Trước đây, trong bản Tả Van số lượng dân cư sinh sống và làm homestay chưa nhiều. Trong xã hội hiện nay, lối sống công nghiệp đang ngày càng gây ra các hệ lụy và hậu quả xấu ảnh hưởng tới sức khỏe con người, vì vậy, tìm về lối sống thuận tự nhiên đang dần trở thành một xu hướng mới. Lượng khách du lịch quốc tế cũng như nội địa tìm đến các bản làng ngày càng nhiều, vì thế các dịch vụ, homestay trong bản cũng được xây dựng đáp ứng nhu cầu cho du khách. Các homestay luôn tuân theo nguyên tắc xây dựng kiểu nhà gỗ truyền thống của cộng đồng người Giáy, người HMoob nơi đây. Những mái nhà gỗ pơ mu đan xen giữa những vạt lúa xanh mơn mởn mỗi độ hè sang, ngay trước hiên nhà, có đủ dư vị của cuộc sống nơi thôn dã đủ làm cho bất kỳ một nhịp sống hối hả nào đó cũng không thể tồn tại trong những khoảnh khắc ấy.
Nhà ở của đồng bào người Giáy, người Mông ở Sa Pa được thiết kế phù hợp với địa hình phức tạp, với môi trường sống, thời tiết và khí hậu thất thường trong năm. Từ quan niệm sống, môi trường đã hình thành nên nét độc đáo trong nét kiến trúc ngôi nhà của người Giáy. Hầu hết các ngôi nhà truyền thống ở đây đều thống nhất theo một khuôn mẫu. Vật liệu xây dựng nhà từ gỗ quý và thơm pơ mu, đinh, lim, thông hay một số loại gỗ quý hiếm khác, hoặc tre trúc. Các homestay xây dựng sau này cũng tuân thủ theo sự đồng nhất nhằm đảm bảo gìn giữ nét truyền thống của kiến trúc nhà ở - homestay thường là các nhà gỗ 2 tầng. Mái che lợp bằng fibro xi măng, có thể lợp thêm 1 lớp mái bằng các tấm gỗ pơ mu hoặc mái tranh giúp giảm nhiệt độ trong nhà. Vào những ngày hè nắng nóng, khi du khách bước chân vào nhà luôn luôn có cảm giác thoải mái, dễ chịu.
Talacà homestay là một căn nhà gỗ kiểu mẫu của người Giáy nằm ở trung tâm bản Tả Van Dáy. Nhà gỗ pơ mu lợp mái tranh và có 2 tầng, gồm 5 phòng nghỉ, trang bị đầy đủ vật dụng đủ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt. Với sức chứa từ 12-15 người, Talacà được nhiều gia đình, bạn trẻ đi theo nhóm lựa chọn khi đến với Sa Pa. Ở đây du khách có thể tự tay chuẩn bị một buổi tiệc nướng BBQ ngoài trời bên người thân, vừa ngắm mây trời xanh trong lành. Tả Van Dáy là một bản làng yên bình không quá lớn, vì vậy chỉ cần vài bước đi bộ là có thể tìm thấy nhà hàng, ghé một tiệm cà phê để check-in; hay buổi tối cuối tuần nghe nhạc tại một quán pub nhỏ trong bản.
Chính vì sự thân thiện này nên nhiều người Kinh lên đây làm dịch vụ đã trở nên gắn bó với vùng đất này.
Hãy nghe chủ nhân Talacà tâm sự: “Mỗi lần em lên đây, mọi người sang uống rượu, ai có gì mang theo đó, chuyện trò tới nửa đêm. Ai cũng muốn xây dựng cộng đồng vì nhau, vì bản. Chúng em còn tính cùng nhau sửa sang đường ngõ, trồng hoa cho các khu công cộng, nhặt rác và chia sẻ để thay đổi quan điểm là người dân làm homestay phải thật sự chuyên nghiệp. Vậy nên, em luôn giữ chỗ ở thật sạch, toilette riêng cho từng phòng. Đó cũng là điều hiếm thấy ở đây. Talacà chủ yếu dành cho gia đình và bạn bè lưu trú, nên trang bị tiện nghi đầy đủ để mọi người có cảm giác ấm áp như chính ở nhà mình”.
Điều thú vị nhất khi ở homestay trong bản là mỗi buổi sáng thức giấc, du khách có thể nhìn ngắm bao la núi đồi và những thửa ruộng bậc thang. Những ngôi nhà gỗ rải rác trên triền đồi giống như được bàn tay không lồ gieo từ trên trời xuống trần gian. Sự thinh lặng tràn ngập, thi thoảng vài con chim sà vào bên giường khiến tâm trí du khách trở nên xao động. Mùi vị của núi rừng và đất trời tan vào xúc cảm như một làn gió nhẹ đi qua tâm hồn… Sau khi đắm chìm vào cảm xúc mới mẻ ấy, ta thèm cảm giác tự pha cho mình một ly cà phê, rồi ngồi đó, nhấp từng ngụm như uống cả thiên nhiên vào cơ thể. Một cảm giác phiêu linh hiếm hoi giữa bận rộn cuộc sống.
Cuộc sống ở đây gắn liền với những thửa ruộng bậc thang bạt ngàn lúa nước. Đời sống sinh hoạt và các hoạt động văn hóa của bà con cũng tuân theo thời gian mùa vụ trong năm. Nơi đây diễn ra rất nhiều lễ hội trong năm. Ví dụ như lễ hội lớn nhất của người Giáy ở Tả Van đó là lễ hội Róong Pọoc - lễ hội xuống đồng, được bắt đầu từ ngày thìn đầu tiên của năm mới. Từ sáng sớm, khi làn sương còn giăng mù mịt, từng đoàn người tíu tít nói cười trong mây, hồ hởi về dự hội. Người Mông từ Hầu Thào, Lao Chải dồn xuống; người Dao từ Bản Hồ, Bản Phùng ngược lên; du khách từ thị trấn cũng tới dự, có khi tới vài nghìn người.
Ở Tả Van, chỉ có một vụ mùa duy nhất bắt đầu từ tháng 5 tới tháng 10. Khi chuẩn bị vào mùa mưa, cũng là ngày con nước đổ ánh bạc trên những thửa ruộng bậc thang trải dài vô tận men theo triền núi trong lòng thung lũng Mường Hoa. Từ Talacà, hướng tầm mắt xa xa là những đỉnh núi ẩn hiện, từng lớp, từng tầng mây thả trôi bồng bềnh trong long thung lũng, như bao bọc từng lớp mái tranh.
Tả Van vẫn lưu giữ được nét văn hóa truyền thống của đồng bào vùng cao, vì vậy ngày càng nhiều du khách lựa chọn là điểm đến nghỉ dưỡng. Đặc biệt Tả Van có một sức hấp dẫn kỳ lạ đối với du khách nước ngoài yêu thích việc trải nghiệm đời sống, văn hóa đặc sắc của người dân tộc vùng Tây Bắc, cũng như những hoạt động trekking, hiking ngoài trời; được thưởng thức những món ăn do người dân bản địa chế biến.
Ở đây, mọi người có sự kết nối mạnh mẽ với nhau, với thiên nhiên, cùng nhau phát triển thành một cộng đồng bền vững. Không phân biệt người Kinh, người Mông, người Giáy, mọi người cùng nhau trekking, cùng nhau ca hát, cùng nhau đón tết, cùng nhau làm đồng, cùng nhau đón chờ mùa lễ hội. Buổi tối, có thể hẹn nhau đi bộ vào một quán trà, quán cà phê hay quán pub nhỏ trong bản, lại giao lưu, nghe ca nhạc mỗi cuối tuần. Ngoài trải nghiệm ẩm thực Tây Bắc phong phú, khách còn được ngâm mình trong những bồn tắm bằng gỗ pơ mu đầy lá thảo dược Dao Đỏ - đây là bài thuốc Nam bí truyền của người Dao mà chỉ khi đến Sa Pa bạn mới có thể được trải nghiệm. Bài thuốc có đến 77 loại thảo dược hòa quyện với nhau, trong đó có 5-10 loại cực hiếm. Tất cả tạo nên một phương thuốc tắm giúp du khách thấy sảng khoái, khỏe mạnh và tràn đầy sinh lực.
Tả Van là thế đó, nhẹ nhàng và bình yên, vừa đủ hoang sơ, vừa đủ tiện ích. Hòa mình giữa thung lũng bao la rộng lớn, tắm mình trong những tia nắng sớm, nhẹ nhàng thả trôi tâm hồn theo những áng mây thong dong, ta thấy mình được như được gột rửa Thân-Tâm-Trí, hoàn toàn thanh thoát và tự do. Bất kỳ ai đang cần một thế giới chỉ có hạnh phúc và yêu thương yên bình, ở đây có bán yêu thương và những chiếc vé “quay về tuổi thơ”.
Theo Kiến Trúc & Đời Sống 205