Lược sử phát triển ngành sơn

Lượt xem: 1704
11/1/2025 0:00 - Chuyên đề
Tác giả: Kiến trúc & Đời sống - TRẦN VĂN CHÂU CEO Paint&More (OneCoat Team)

Theo những con số thống kê mới đây, thị trường sơn thế giới hiện có doanh số ước chừng 200 tỷ USD. Trong những năm gần đây với trào lưu xanh, ngành công nghiệp sơn đang chuyển từ sơn gốc dầu qua sơn gốc nước và phân bổ từ sơn kiến trúc, sơn xe hơi, sơn tàu biển, sơn gỗ cho đến tôn các loại…

 
Lịch sử hình thành công nghệ sơn qua các thời đại sơn là một trong những phát minh quan trọng nhất của loài người, vừa mang tính thẩm mỹ vừa có vai trò bảo vệ. Trong hành trình phát triển qua nhiều thời đại, công nghệ sơn đã ghi nhận những bước tiến quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay khi hiệu ứng nhà kính đang thúc đẩy xu hướng sử dụng sơn thân thiện môi trường.
 
 
Thời tiền sử (30.000-10.000 năm trước Công nguyên)
Các bức tranh trong hang động cách đây khoảng 30.000 năm là những minh chứng đầu tiên về việc sử dụng sơn. Người tiền sử đã sử dụng các chất liệu tự nhiên như đất sét, đá vôi, oxit mangan, và than củi pha trộn với mỡ động vật hoặc nước để tạo và giữ màu sơn.
Ai Cập cổ đại (khoảng 3.000 năm trước Công nguyên)
Người Ai Cập là những bậc thầy trong việc tạo ra màu sơn bằng các oxit kim loại như xanh lam Ai Cập (đồng silicat) và đỏ oxit sắt. Họ cũng sử dụng lòng trắng trứng và nhựa cây để tạo chất kết dính. Thời đó, người Ai Cập chủ yếu dùng sơn để trang trí lăng mộ và tượng thờ.
La Mã cổ đại và thời Trung cổ (500 TCN-1500)
Người La Mã cải tiến công thức sơn bằng cách sử dụng sáp ong (encaustic painting). Thời Trung cổ, sơn dầu bắt đầu xuất hiện, với dầu lanh làm chất kết dính chính. Trong thời kỳ này, sơn chủ yếu được sử dụng trong nghệ thuật tôn giáo, chẳng hạn như các bức họa trên kính màu và tranh bích họa. Các chất liệu như lòng đỏ trứng, dầu hạt lanh, và bột màu tự nhiên được pha chế để tạo ra những màu sắc rực rỡ.
Phục Hưng (thế kỷ 14-17)
Sơn dầu đạt đến đỉnh cao chủ yếu nhờ các họa sĩ như Leonardo da Vinci và Michelange-lo với những tác phẩm bất hủ còn được lưu giữ ở Florence, Rome… tại Ý. Thời kỳ này, kỹ thuật pha trộn màu và tạo chiều sâu được phát triển mạnh mẽ.
Thế kỷ 18-19 (Cách mạng Công nghiệp)
Vào thế kỷ 18 và 19, sơn được chuẩn hóa khi các loại dầu (như dầu lanh) và nhựa tự nhiên được khai thác để tạo ra các loại sơn dễ bảo quản và có độ bền cao. Năm 1880 của thế kỷ 19, người ta mới sản xuất ra chất liên kết (Binder) với nhiều phụ gia (Additives) và một số nguyên vật liệu khác như tinh màu/tinh bột (Pigments) để đặc chế ra sơn và từ đó đã mở ra một kỷ nguyên cách mạng cho ngành, khi các nhà máy bắt đầu sản xuất sơn với số lượng lớn giúp giảm chi phí và tăng tính đồng nhất.
Thế kỷ 20&21
Sơn Hiện đại Sơn gốc dầu và dung môi đã trở nên phổ biến nhờ tính đặc hiệu và khả năng bám dính cao. Tuy nhiên, những lo ngại về ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng sức khỏe đã khiến các nhà khoa học nghiên cứu ra các dòng sơn gốc nước, thân thiện hơn với môi trường.
 
 
Sơn Thân thiện môi trường
Hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm không khí đã thúc đẩy xu hướng phát triển các loại sơn thân thiện môi trường như Low VOC và Zero VOC. Sơn gốc nước giờ đây là lựa chọn ưu tiên nhờ không chỉ an toàn cho người dùng mà còn giúp cải thiện chất lượng không khí trong nhà. Một số quốc gia như Mỹ và EU đã ban hành các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về hàm lượng VOC trong sơn để bảo vệ sức khỏe và môi trường.
Tương lai: Sơn Thông minh và Bền vững
Nghiên cứu về các loại sơn thông minh như sơn tự làm sạch, sơn phát quang, hoặc sơn có khả năng chuyển hóa quang năng mặt trời thành điện năng đang là xu hướng nổi bật. Thêm vào đó, các dòng sơn sinh học làm từ nguyên liệu tái tạo như cellulose hoặc pro-tein đang được khám phá nhằm hạn chế ảnh hưởng đến sinh thái.
Công nghệ Mới & Xanh
- Zero VOC: Công nghệ tạo sơn không chứa hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, thân thiện với môi trường và an toàn cho sức khỏe.
- Nano Paints: Công nghệ nano giúp cải thiện các đặc tính của sơn như chống thấm, chống bám bẩn và kháng khuẩn.
- Sơn thông minh: Các loại sơn thay đổi màu sắc theo nhiệt độ (thermochromic) hoặc ánh sáng (photochromic).
- Sơn tự phục hồi: Công nghệ giúp sơn tự sửa chữa các vết nứt hoặc trầy xước nhẹ.
- Sơn dẫn điện: Được ứng dụng trong công nghệ màn hình cảm ứng và thiết bị điện tử.
 
 
Kết Luận
Từ những bức tranh thô sơ đầu tiên của con người, sơn luôn đồng hành cùng nghệ thuật hội họa, điêu khắc và đã đóng góp trong kho tàng nghệ thuật biết bao tác phẩm quý giá cho nhân loại và khi nghệ thuật kiến trúc ra đời thì sơn là một phần không thể thiếu.
- Sơn Kiến trúc: Trải dài theo dòng lịch sử từ khi con người biết sử dụng nước trộn với bột đá, đất sét, phấn và bột than để tạo thành những sản phẩm sử dụng như sơn để vẽ ra những bức tranh phản ảnh đời sống sinh hoạt hằng ngày hay vẽ lên cơ thể khi lặn xuống biển,… Và bắt đầu từ đó, sơn luôn đồng hành cùng nghệ thuật hội họa, điêu khắc và đã đóng góp trong kho tàng đó nhiều tác phẩm quý giá cho nhân loại và khi nghệ thuật kiến trúc ra đời thì sơn lại đóng góp không nhỏ cho bộ môn nghệ thuật này. Vì ngày xưa một công trình xây đựng được hoàn thiện đều có đủ ba bộ môn nghệ thuật là kiến trúc,điêu khắc và hội họa góp phần.
- Sơn Kiến trúc Đàn hồi: Sơn có tính năng đàn hồi để giải quyết vấn nạn nứt chân chim là nhu cầu thiết yếu mà chúng tôi nhận thấy khi trở về lại Việt Nam thành lập công ty sơn vào năm 2007. Ngày hôm nay, chúng tôi còn đi xa hơn khi đưa 3 công nghệ như Hybrid, High- Build & Hydrophobic vào sơn để đặc chế ra được dòng sơn OneCoat 3 trong 1 vừa có tính năng đàn hồi mà lại lót & phủ màu nữa. Mọi thắc mắc xin liên lạc qua 0909.143.900 để được giải đáp.
- Sơn Hiệu ứng Mỹ thuật: Phần lớn các công trình kiến trúc phương Tây xa xưa đều có mục đích phục vụ cho đền đài, cung điện hay nhà thờ cho vua chúa và thần thánh. Và mãi đến tận thời kỳ phong cách Kiến trúc Phục Hưng (thế kỷ 15&16) nó mới được sử dụng phục vụ cho nhiều mặt khác của đời sống. Rồi sau đó, khi phong trào Tân Cổ điển ra đời (thế kỷ 18&19) người ta đã tự tạo ra các kỹ thuật Faux Finishing như Colorwashing, Sponiging, Denim, Linen, Leather, Silk Strié, Marbling,… Và từ đó, nó mở ra một chương mới cho Sơn Hiệu ứng Mỹ thuật như Special Effects. Ngày nay, nó biến cách thành một khuynh hướng mới trong thiết kế còn được gọi là Decorative Painting. Dec-orative Painting có khả năng kiến tạo nên những sản phẩm làm thỏa mãn tính sáng tạo cho giới kiến trúc sư, nhà thiết kế để lột tả hết ý tưởng như nó có thể chuyển hóa bất cứ thứ gì từ xấu thành đẹp, từ cũ thành mới và biến mới thành cổ. Tại Việt Nam, từ những năm 2010, chúng tôi là người tiên phong đưa dòng sơn Hiệu ứng Mỹ thuật Modern Masters vào Việt Nam và nó đã phủ lên nhiều dự án như BaNa Hill, Intercontinental ĐN, Marriott HN, các tiệm Starbuck, KDL Đầm Sen, Đại Nam và giờ đây là những công trình đặc biệt của KDL Suối Tiên & Sơn Tiên.
- Sơn Công nghiệp: Vào thế kỷ 18 & 19 khi các cuộc cách mạng công nghiệp xuất hiện thì sơn Công nghiệp cho các ngành cũng phát triển theo như sơn cho xe hơi, sơn cho tàu biển, sơn tôn,… Trong số các hãng sơn công nghiệp có tiếng của Mỹ như Rust-Oleum được sáng lập từ năm 1921 mà chúng tôi là nhà phân phối độc quyền cho họ tại Việt Nam. Ngày nay, vì các quy định nghiêm ngặt về môi trường nên trong thời gian tới chúng tôi có định hướng sẽ sản xuất các dòng sơn công nghiệp cho sắt gốc nước.
 
THEO KIẾN TRÚC & ĐỜI SỐNG SỐ XUÂN ẤT TỴ 2025