Bà Trần Hoàng Vân, “hướng tới xây dựng đội ngũ thợ sơn chuyên nghiệp”
Theo bà Trần Hoàng Vân, trong ngành kiến trúc-xây dựng, đặc biệt là trong phần hoàn thiện thì vẻ đẹp thẩm mỹ và độ bền của công trình được khẳng định bởi hai công năng chính của sơn là bảo vệ và thẩm mỹ. Sơn là sản phẩm đặc biệt, nó không như hàng tiêu dùng, đồ gia dụng. Ngay trong các vật liệu xây dựng, sơn cũng khác giấy dán tường, thiết bị vệ sinh hay đá hoa cương. Bởi sơn là vật liệu bán thành phẩm, và dung dịch sơn trong thùng mới chỉ chiếm 50% kết quả, còn lại 50% kia là do người thợ thi công quyết định. Do đó, công nhân không chỉ cần tay nghề giỏi mà còn cần có tính kỷ luật, có ý thức về nghề nghiệp.
Nếu có dịp đến Hoa Kỳ và ghé thăm Home Depot hay Lowe’s, du khách có thể thấy một rừng dụng cụ và thiết bị thi công sơn. Họ có cả 100 loại cọ và con lăn khác nhau. Nếu dùng đúng loại dụng cụ cho đúng vị trí và phù hợp với dòng sơn thì sẽ tăng năng suất, hiệu quả lên rõ ràng. Với ngành sơn, có thể nói, dùng đúng dòng sơn, có đúng dụng cụ, áp dụng đúng vị trí thì mới đạt hiệu quả, thẩm mỹ cao nhất. Đặc biệt, sự am hiểu sản phẩm, cách pha trộn đúng chuẩn hay chọn dung môi vệ sinh phù hợp cũng góp phần lớn vào chất lượng thi công.
Tại công trình xây dựng ở các nước tiên tiến, kỹ sư xây dựng có lương đôi khi lại thua người thợ sơn chuyên nghiệp (painter - rất rành về sơn) và lại càng khó qua mặt chuyên viên thi công sơn (applicator: có sự am hiểu sâu về các dụng cụ và thiết bị thi công sơn). Tại Việt Nam, hiện chưa có bất cứ một trường lớp nào đào tạo thi công sơn.
Qua thực tế từ gần 18 năm qua, kể từ khi quay về Việt Nam, chúng tôi đã xây dựng và quản lý các đội thi công sơn, nên gần đây chúng tôi luôn tổ chức các lớp tập huấn hướng dẫn cho người thợ thi công sơn những chuẩn mực từ việc sử dụng con lăn, chiếc cọ, bàn chải, máng sơn, băng keo che chắn, đến việc lựa chọn dụng cụ rửa vệ sinh và cây quậy sơn đúng kích cỡ.
Anh em công nhân Paint and More trên công trường Bến Bình Đông Tết Ất Tỵ 202
Gần 2 năm trước, Paint & More được chọn cung cấp và thi công cho các hạng mục tại khu du lịch Đầm Sen, đặc biệt là tại khu Đu Quay. Dịp đó, chúng tôi đã có nhiều buổi nói chuyện với công nhân tại Đầm Sen nhằm chia sẻ về kỹ thuật sơn, kỷ luật làm việc nhằm hướng thợ sơn trở thành “Người cầm cọ xuất sắc”. Điều đáng mừng là sau đó, tác phong làm việc của nhiều thợ sơn đã thay đổi hoàn toàn. Chúng tôi mong ước sẽ gây dựng chương trình “Người Cầm Cọ Xuất Sắc” bằng việc áp dụng thi công cho Sơn OneCoat trong nay mai. Xa hơn nữa, chúng tôi mong muốn sẽ tổ chức được ngày Painter Day (NGÀY THỢ SƠN) cho toàn ngành THI CÔNG SƠN trong thời gian phù hợp nhất.
Cuối tháng chạp 2024, khi Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM và UBND quận 8 giao cho Paint & More sơn lại dãy nhà cổ Bến Bình Đông làm chợ hoa xuân dịp Tết Nguyên đán, chúng tôi đã chọn những người lao động tại quận 8 làm các khâu dọn cây leo trên tường, tu chỉnh hoa văn họa tiết, chống rêu mốc. Còn thợ sơn thì đã có nhân viên Paint & More đảm trách. Dự án Bến Bình Đông đã tạo cơ hội cho những người thợ gốc quận 8 được đóng góp trực tiếp cho công trình văn hóa ngay trên quê hương mình. Chính sự gắn kết này giúp họ làm việc bằng niềm cảm hứng từ giá trị di sản và tinh thần phục vụ cộng đồng, công nhân không chỉ thi công nhanh, đúng chuẩn mà còn tự hào, cẩn trọng với từng chi tiết nhỏ.
Ngành sơn thường bị nhìn nhận là sử dụng lao động phổ thông không chuyên nghiệp. Tuy nhiên, chúng tôi mong muốn dấy lên một tiếng chuông gây chú ý, tạo ra một nét văn hóa và quan trọng hơn là tiến hành làm trước, đi tiên phong. Phải tổ chức công việc một cách bài bản, biết giữ gìn môi trường xung quanh, sắp xếp nhân sự hợp lý và xây dựng môi trường làm việc công bằng, nhân văn, nơi người công nhân cảm thấy được bảo vệ, được lắng nghe và tôn trọng. Riêng về an toàn chúng tôi luôn trang bị cho đội thi công đồng phục và thiết bị tốt đạt chất lượng. Đặc biệt là cách ứng xử - cần nhã nhặn và lịch sự với mọi người.
Lao động ngành sơn, nếu được tổ chức và huấn luyện bài bản, có thể trở thành một đội ngũ chuyên nghiệp, tự hào với công việc của mình để cống hiến cho xã hội. Những công trình như Bến Bình Đông không chỉ được làm mới bằng màu sơn, mà còn được thổi hồn bằng sự tử tế và lòng tự trọng của những người thợ - những nghệ nhân thầm lặng giữa công trường.
Bà Phạm Thị Cẩm Vân và anh em khối kỹ thuật Công ty cô phần Thiết kế và Xây dựng Chân Tín trên công trường
Bà Phạm Thị Cẩm Vân, công ty Chân Tín: “Nếu làm tốt, mình sẽ luôn có cơ hội”
Câu chuyện bắt đầu từ ý kiến của một chị chủ nhà- khách hàng của công ty Chân Tín. Vị khách hàng của Chân Tín kể, “tôi đã xây mấy căn nhà rồi, tôi rất ngại xuống công trường, không chỉ vì nắng nóng, bụi bặm, ồn ào mà còn vì sự phức tạp. Tôi đã chứng kiến cảnh cãi lộn giữa công nhân và cai thầu, tôi đã gặp trên công trường chuyện chửi thề, nhậu nhẹt bê bối, mất vệ sinh. Nhưng đến khi hợp tác với Chân Tín, bước chân đến công trường tôi thấy khác hẳn. Vẫn là nắng nóng, bụi bặm, ồn ào nhưng công trường nề nếp, vệ sinh, công nhân vui vẻ, thân thiện”.
Người viết bài này đã đem ý kiến đó trao đổi tìm câu trả lời từ bà Phạm Thị Cẩm Vân, công ty Chân Tín. Lời giải thích của bà Cẩm Vân là cả một câu chuyện ngược thời gian 15 năm về trước.
“Chồng tôi là kiến trúc sư, kết hợp một số anh em hợp tác thiết kế, thi công nhà. Năm 2010, khi chúng tôi xây nhà riêng trên Hóc Môn, anh đưa anh em về làm. Tôi vừa là chủ nhà vừa phụ với chồng trông coi công trường, làm việc với anh chị em công nhân”, bà Cẩm Vân nói.
Câu chuyện bắt đầu từ công trường nhà riêng, nơi bà Cẩm Vân đóng hai vai, vừa là chủ nhà vừa là chủ thầu. Bà thuê một căn nhà gần công trường để buổi trưa về nấu cơm ăn chung với công nhân. Thời đó việc gọi cơm chưa dễ như bây giờ. Cùng ăn ở, cùng làm việc trên công trường, bà được nghe công nhân tâm sự: “Nghề này bấp bênh mà bạc lắm chị ơi. Khi người ta cần thì gọi mình. Lúc xong việc thì chẳng ai nhớ đến mình nữa, chẳng có việc để làm”. Chị Vân kể, “tôi tự hỏi, nếu nói vậy thì nghề nào là không bạc? Tôi hỏi lại công nhân, ‘vậy mình đã làm tốt tất cả mọi việc người ta giao cho mình chưa’ thì các bạn mần thinh”.
Bà Cẩm Vân kể tiếp, “khi đó vợ chồng tôi có ý định gầy dựng công ty riêng mà tôi vẫn đi làm KCS trong lãnh vực hóa chất cho một công ty nhà nước. Từ thực tế công trường, tôi hiểu rằng muốn làm công ty chuyên về xây dựng, phải toàn tâm toàn ý với công việc, phải có chuyên môn, phải biết quản lý. “Thuyền theo lái, gái theo chồng, tôi quyết định theo lãnh vực của chồng, xin đi học thêm văn bằng 2 về quản lý xây dựng tại Đại học Bách khoa”.
Mất hơn 3 năm vừa học vừa làm vừa nuôi con, đến năm 2014, bà Cẩm Vân chính thức nghỉ việc nhà nước về cùng anh em gầy dựng Chân Tín. Đây là công ty gia đình có cổ phần của một số anh em cùng chí hướng. Trên thực tế, ở Chân Tín, chồng bà là KTS Lê Trương Tuấn cùng một số kỹ sư lo thiết kế, kỹ thuật, bà Cẩm Vân vừa làm quản lý nhân sự, kinh tế, chăm sóc khách hàng, theo dõi quản lý công việc, công tác an toàn tại công trường.
Câu chuyện bắt đầu từ việc xây dựng thái độ ứng xử với nhau trên công trường. Bà Cẩm Vân nói với anh em công nhân, “chúng ta không phải ruột thịt của nhau, chúng ta từ khắp nơi tụ về. Chúng ta không thể hòa thuận với nhau ngay được đâu. Nhưng chúng ta cần đoàn kết, hòa thuận để cùng làm việc với nhau. Thời gian chúng ta sống và làm việc với nhau còn nhiều hơn anh em ruột thịt. Anh em ruột thịt cùng cha mẹ sinh ra nhưng đâu có làm việc chung với nhau. Tại sao chúng ta không sống với nhau bằng niềm vui trong lao động?
Mà muốn có niềm vui trong lao động thì phải đoàn kết, thương yêu nhau. Buổi sáng đến công trường, hãy nở một nụ cười chào nhau với thần thái tích cực, buổi chiều bước ra khỏi công trường hãy nói với nhau một câu, ‘anh/em về trước nha’. Một câu giao tiếp chân thành cũng tạo sợi dây gắn kết với nhau. Hãy cố gắng mỗi ngày, đừng bao giờ cau có, đừng văng tục, chửi thề. Mình làm việc ở công trường đã cực khổ rồi, mệt mỏi, mồ hôi nhễ nhại, nghe một câu chửi thề còn thấy tiêu cực hơn nữa. Hãy nghĩ tích cực để thấy công việc là niềm vui. Không phải cứ nói là làm luôn được đâu. Cái gì cũng phải kiên trì”.
Chủ thầu phải đảm bảo chăm lo cho anh em đúng cam kết và đủ về quyền lợi. Công trường phải an toàn, được sắp xếp, dọn dẹp vệ sinh, tươm tất, chỗ nghỉ phải sạch sẽ, bữa cơm phải chu đáo, nước uống phải đầy đủ. Lo được như vậy thì mới có sự hợp tác của anh chị em công nhân, cùng nhau làm việc và xây dựng ý thức trên công trường. Ý thức không phải là tự nhiên mà có. Ý thức cũng không phải là bảng nội quy công trường treo lên là được. Ý thức là kết quả của sự rèn luyện. Bước vô công trường thấy tấm ván dính cây đinh chổng ngược phải dọn dẹp ngay, bắt đầu từ cái nhỏ như vậy, làm mãi thì thành thói quen.
Không chỉ tỉ mỉ chu đáo, việc xây dựng ý thức cần nghiêm túc và đặc biệt là kiên nhẫn. Ví dụ như chuyện công trường không thuốc lá. Mình tập cho anh em từ từ, buổi sáng ăn sáng, hút thuốc xong mới vô công trường làm việc. Trong thời gian làm việc, phải tạo điều kiện cho anh em có thời gian hút thuốc ở bên ngoài công trường. Mình phải thực hiện nghiêm túc và kiên nhẫn, nhắc nhở liên tục, không bỏ lơi. Khi đã tạo được đồng thuận thì anh em tự giác thành thói quen, không còn hút thuốc trong công trường nữa.
Khi đã có được sự hợp tác của anh em thì mới nói chuyện thực thi, đảm bảo quy trình kỹ thuật. Công việc của công nhân xây dựng ở công ty là lao động phổ thông nhưng cần hiểu ý nghĩa, tuân thủ quy trình. Lấy một ví dụ đơn giản, bề mặt sạch là gì, anh em cần hiểu rõ và nắm được phương pháp thì mới không hỏng việc. Xi măng, hóa chất cũng có thời hạn xử lý giống như thời điểm vàng trong chữa bệnh. Có những công nhân làm quá liều lượng, gây lãng phí, cần theo dõi nhắc nhở, thưởng kịp thời, phạt nghiêm minh. Anh em đến từ nhiều nguồn khác nhau, mức độ tiếp thu cũng không đồng đều nhau. Có người làm một vài lần là quen, có người hôm nay chưa nắm được thì ngày mai mình tăng thêm chút thời gian hướng dẫn, phải kiên nhẫn. Người làm quản lý cũng không thể chỉ có camera theo dõi là được. Camera chỉ là công cụ, nếu anh em chưa thông thì phải đồng hành với họ.
Bà Vân kết luận, khi bà không có mặt ở công trường mà công việc vẫn đảm bảo tiến độ, chất lượng thì chứng tỏ anh em đã có được ý thức làm việc tốt. Để đạt được điều đó, bà cần sự giúp sức của những người giỏi tay nghề làm quản lý cấp trung. Người quản lý cấp trung phải đến sớm hơn anh em, về trễ hơn anh em, luôn biết quan sát, điều phối công việc. Chẳng hạn như đến giờ ăn trưa, còn dư nửa máng hồ, anh phải là người làm nốt để công nhân được đi ăn đúng giờ.
Khi đội ngũ đã có ý thức lao động, làm việc với niềm vui, ứng xử tốt với nhau, mình sẽ thăng hoa trong công việc, tạo ra sản phẩm chất lượng, khách hàng hài lòng, vui vẻ thì mình sẽ được chấp nhận và thường xuyên có công việc tốt, ổn định. Chính điều đó sẽ thay đổi tâm lý lo sợ của nhiều anh chị em cho rằng nghề của mình là thời vụ, bấp bênh.
Công ty Chân Tín đã có những bước trưởng thành, tạo dựng được nhiều tác phẩm kiến trúc mang lại sự hài lòng cho các chủ đầu tư. Bà Cẩm Vân cho biết thêm, hơn 10 năm về trước, khi nghỉ việc nhà nước ra ngoài lập công ty, có người cho rằng bà đã bỏ sự ổn định để chọn một công việc bấp bênh. Nhưng nay thì những người quen biết đều cho rằng ông bà đã có chọn lựa đúng đắn. Ông bà đã sống được đàng hoàng bằng nghề, tìm thấy niềm vui trong công việc của mình. Và điều hạnh phúc hơn nữa là con trai lớn của họ, em Lê Chân Tín đã chọn nối nghiệp, bước tiếp con đường cha mẹ đã chọn. Bà kể, tôi rất hạnh phúc khi cháu nhờ vợ chồng tôi tư vấn chọn nghề để “tiếp bước cha mẹ”. Hiên nay cháu đã học xong văn bằng 1 là ngành quản lý xây dựng và đang học văn bằng 2 là ngành kiến trúc. “Con tôi học quản lý trước để có cái nhìn tổng quát rồi mới học chuyên sâu. Tôi đã nói với con trai, nếu mình làm tốt, mình sẽ luôn có cơ hội”, bà Cẩm Vân kết luận.
Theo Kiến trúc & Đời sống số 228