Sức mạnh màu sắc

Lượt xem: 312075
12/4/2022 10:00 - Chuyên đề
Tác giả: Kiến trúc & Đời sống - Bài PGS.TS.KTS NGUYÊN HẠNH NGUYÊN - CHÂU TRẦN - GRAPHICS: CLIPPER

Như chúng tôi đã đề cập trong số trước, màu sắc là một trong những ngôn ngữ thiết kế mà hầu hết người làm kiến trúc, nội thất hoặc các designer không thể bỏ qua trong quá trình sáng tạo. Nói một cách đầy đủ thì màu sắc còn là ngôn ngữ mạnh nhất, nhiều trạng thái, nhiều lời nói biểu đạt và mang lại hiệu quả nhanh, đơn giản nhất trong các tác động về ngôn ngữ thiết kế và thẩm mỹ của tác phẩm hay công trình. 

 
 
 
Nếu như ngôn ngữ hình dáng (shape) chỉ có thể biểu đạt bằng 3 dạng chính:
1) Những hình khối kỷ hà, những đường nét vuông vức;
2) Những khối cong, những đường cong mềm uốn lượn; 
3) Những mảng khối có góc cạnh nhọn, những khối kim tự tháp, những đường chéo xiên thì ngôn ngữ sắc màu lại chứng tỏ sức mạnh của chúng bằng sự thiên biến, vạn hóa.  Điều quan trọng là Sức Mạnh của Màu Sắc ảnh hưởng mạnh đến sự lựa chọn và cảm xúc của chúng ta trong đời sống hàng ngày. Hiện có cả ngành tâm lý học về màu sắc. Tâm lý học màu sắc là khoa học nghiên cứu về cách màu sắc ảnh hưởng đến hành vi của từng cá nhân. Mặc dầu, chúng ta không thường nghĩ về nó, nhưng màu sắc có tác động đáng kể đến với con người như màu sắc của thực phẩm có thể ảnh hưởng đến mùi vị của nó; màu sắc của căn phòng có thể ảnh hưởng đến cảm giác cho người sống trong đó; màu sắc của quần áo có thể ảnh hưởng đến mức độ hấp dẫn và lôi cuốn cho người khác. Nhưng trước khi đi sâu vào vấn đề này thì cũng cần nêu lên đây một yếu tố cực kỳ quan trọng để xem xét; đó là sự tương hỗ giữa văn hóa với màu sắc.
Nền văn hóa mà một cá nhân được lớn lên có thể ảnh hưởng đến cách họ phản ứng về màu sắc. Một màu cụ thể có thể là dấu hiệu của sự may mắn trong một nền văn hóa này, nhưng lại là một dấu hiệu của sự kém may mắn trong một nền văn hóa khác. Màu sắc có thể kích thích hoặc làm êm dịu trong cuộc sống của con người như màu xanh lam được xem là màu có tác dụng thư giãn, tỉnh tâm, bởi màu xanh lam tượng trưng cho bầu trời và biển khơi và đấy là những yếu tố cốt lõi khiến chúng ta bình tĩnh một cách tự nhiên.
Người ta cũng thấy rằng trong tiêu dùng, màu sắc có thể ảnh hưởng đến quyết định của sự lựa chọn cho việc mua hàng. Tâm lý về màu sắc được áp dụng rộng rãi cho các công ty tiếp thị, các cửa hàng, các nhà thiết kế,… Điều chắc chắn là có hiệu quả nên nó vẫn được duy trì. Ví dụ như nghiên cứu đã chỉ ra rằng các sản phẩm hoặc bao bì có nhãn màu đỏ sẽ thu hút sự chú ý của nhiều người hơn, bởi màu đỏ làm cho sự vật hấp dẫn hơn, nó phù hợp nhất cho những người mua sắm bốc đồng. Ví dụ người ta nhận thấy màu sắc đã tạo ra sự hài lòng của kẻ mua và người bán của một khu đất rộng 61.5 mẫu ta tương đương 152 mẫu tây của khu phúc hợp Rivermark Villa tại Santa Clara thuộc miền bắc California, Hoa Kỳ. Nó bao gồm các biệt thự đơn lập, các nhà liền kề với trường học, công viên và trung tâm thương mại với ý tưởng táo bạo khi các nhà thiết kế đã sử dụng 100 màu sắc để hài hòa cho 141 cách phối màu gây ấn tượng cho phong cách thiết kế này. Nó làm cho cư dân sở hữu địa ốc khu Rivermark Villa có cảm giác gần gũi gắn kết với ngôi nhà được chọn có màu sắc của riêng mình. Do đó, khu phức hợp này rất có giá và rất dễ buôn bán. Một ví dụ điển hình khác cũng tại bắc California, Hoa Kỳ về trường trung học De Anza được xây dựng năm 1955. Theo thời gian, nó bị xuống cấp nên số tuyển sinh cứ thấp dần và đến năm 2010 số tuyển sinh chỉ còn lại 800. Để cứu vãn tình hình này, nhà trường đã mời công ty DLM Architecture của San Francisco thiết kế lại cho ngôi trường này và ban giám hiệu đã mời các chuyên gia màu sắc lo phần hoàn thiện. Năm 2013, khi khánh thành nhà trường mới với cách phối màu tươi sáng, nhẹ nhàng và đẹp đẽ thì đã có hơn 1.200 thí sinh đến ghi danh.
Màu xanh lá cây thường được sử dụng để thu hút những con người thiên về thân thiện với môi trường trong khi đó màu trắng lại là màu thể hiện sự tinh khiết. Đó là lý do tại sao hầu hết các công ty chăm sóc da thường gói các sản phẩm chăm sóc da hàng đầu của họ bằng màu trắng. Còn màu tím thì thể hiện tính hoàng gia, quý tộc và sự sang trọng nên nó lại được sử dụng trong ngành công nghiệp làm đẹp đặc biệt là khi nói đến sản phẩm chống lão hóa. Hộp sản phẩm màu tím thuyết phục mọi người trả giá cao hơn bởi bằng cách này người mua cho rằng sản phẩm có những đặc tính rất đặc biệt.
Màu sắc có thể giúp chúng ta có sự tự tin và hấp dẫn hơn như màu đen và màu đỏ được xem là màu chủ đạo cho vẻ đẹp và thời trang trên toàn thế giới. Chúng cũng được bình chọn là màu truyền cảm hứng tự tin nhất cho cả nam lẫn nữ. Do đó, màu đỏ và đen thường được dùng trong các cuộc phỏng vấn hay trong các buổi họp quan trọng, bởi vì màu đen đem lại sự tự tin. Đặc biệt cho những buổi hẹn hò đầu tiên, phụ nữ thích mặc màu đỏ vì họ cảm thấy quyến rũ hơn. Có những màu sắc có thể làm cho chúng ta thèm ăn, ăn nhiều hơn. Do vậy, hầu hết các  nhà hàng thường sử dụng những tông màu đậm, nóng như vàng, cam để kích thích, khiêu gợi sự thèm muốn. 
 
 
Có thể ít người để ý rằng màu sắc cũng ảnh hưởng đến sự thông minh. Vào năm 1983 một nghiên cứu của khoa học gia Canada về màu sắc và ánh sáng cho 4 trường tiểu học có cùng 
4 lớp học đồng cấp như sau: 
1) Lớp học thứ 1, ông để căn phòng nguyên trạng màu sắc; 
2) Lớp học thứ 2, ông chỉnh đổi đôi chút ánh sáng tươi mát hơn; 
3) Lớp học thứ 3, ông chỉnh đổi màu sắc của bức tường từ tông nóng qua tông lạnh và 
4) Lớp học thứ 4, ông đổi cả ánh sáng như lớp học thứ 2 và màu sắc như lớp học 3
Cuối cùng người ta ghi nhận là lớp học có sự chỉnh trang ánh sáng tươi mát hơn và màu sắc có tông lạnh đã dẫn đến chỉ số IQ của học sinh tăng một cách đáng kể.
Ông Trần Văn Châu, CEO Paint & More nhớ lại: “Trong một dịp trò chuyện với KTS Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM về một mẫu chuyện của khu xóm nhà lao động thuộc ngoại ô của Mexico City, khu xóm này có tệ nạn xã hội rất cao. Do vậy, chính quyền địa phương đã tìm cách làm sạch sẽ và sơn lại các bức tường ở những nơi công cộng với những gam màu sắc tươi mát, sáng sủa và nhẹ nhàng hơn. Sau một thời gian, người ta ghi nhận những thành quả đáng khích lệ là tỉ lệ tội phạm và tệ nạn xã hội ở đó bớt đi nhiều”. 
Ai trong chúng ta, chắc cũng đã từng sống dưới nhiều mái nhà. Có thời gian sống với bên nội hay bên ngoại. Rồi lúc lớn lên có khi lại sống xa nhà phải tạm trú ở một vài nơi. Rồi thì lập gia đình lại thay đổi cuộc sống. Đến khi khá giả lại có thể thay đổi nhà cửa. Trải qua mỗi giai đoạn chúng ta có nhiều căn nhà với bao kỷ niệm và ký ức về những ngôi nhà đó. Điều thật sự đáng nói là khi nghĩ về những nơi chốn đó, nó thường dẫn đưa chúng ta liên tưởng về màu sắc của từng ngôi nhà, từng căn phòng với những màu sắc mà chúng ta ưa thích một cách rất riêng.
 
 
Theo Kiến Trúc & Đời Sống số 190