Một góc phòng ngủ dày đặc tranh với đồ nội thất bằng gụ phong cách Nga sản xuất từ năm 1830
Góc ký ức Nga
Nhà thiết kế sân khấu ballet Nga Alexandre Vassiliev có đến hai ngôi nhà cổ, một ở Matxcơva và một ở Vilnius, Lithuani. Là một nhà hoài cổ đắm đuối với quá khứ Nga vàng son, Vassiliev thừa nhận: "Tôi là típ người của trà chứ không phải của cà phê!!!"; và trong ông, ký ức về những chiếc ấm trà samovar, những tấm thảm "già nua", những bức tranh úa vàng treo dày đặc trên tường…, đã giúp nén chặt không gian sống Nga bởi ký ức, hoài niệm, và tự tình của quá khứ Nhiều lúc, không gian của Vassiliev như một cuộc đối thoại miên viễn của thời gian: căn nhà ở đồng quê như đang chờ đợi lời tâm sự của Chekhov, căn phố hiện đại tại Matxcơva y như không gian của những năm 50, hoà quyện chất sân khấu Nga vốn gốc xuất thân của cha mẹ ông - với cách sống mang phong cách của giai đoạn Stalin…
Mua được căn hộ ở Vilnius có tuổi đời ở giai đoạn năm 1913 khi mà thành phố này còn nằm dưới sự kiểm soát của Sa hoàng, Vassiliev dùng cuốn album cũ của gia đình để phục dựng lại không khí Nga vào giai đoạn đó.
Ông đi lùng sục các tiệm đồ cổ ở khắp Vilnius, Riga, Latvia và Matxcơva để chọn mua các vật dụng của thời kỳ này, cố làm sao tạo ra một căn hộ phản ánh tính chất một căn nhà Nga pha trộn chất Lithuani với chút ảnh hưởng Ba Lan.
Ông bắt đầu trang trí từng căn phòng bằng cách định ra khí vị của nó, từ đó chọn màu của tường dựa theo các đồ vật dự định đặt vào đó. Chẳng hạn, màu hồng da cam của phòng ăn là để phù hợp với đôi má hồng của người phụ nữ trong bức tranh sẽ treo trên tường. Do Lithuani là vùng đất ít ánh nắng, hơi ảm đạm, nên ông thường chọn màu tươi để tạo cảm giác phấn chấn, chẳng hạn phòng ngủ với màu xanh ngọc làm không gian khá lạ, cổ kính nhưng vui mắt.
Căn hộ ở Matxcơva được xây dựng vào giai đoạn Stalin những năm 50 dành cho giới trí thức Xô-Viết với cửa cao, sàn và cửa sổ làm bằng gỗ. Nó như được nén chặt bởi tranh và các đồ nội thất bằng gụ nâu sẫm. Vassiliev cho rằng: Người Nga yêu đồ vật và yêu việc tích trữ đồ vật; điều này cũng xuất phát từ truyền thống văn hoá Chính thống giáo Nga, với các nhà thờ đầy kín những hình tượng thờ phụng treo trên tường. Làm đầy không gian với những hình ảnh là một phần truyền thống Nga, nó cho ta cảm giác một không gian đầy đặn!".
"Nhưng sự đầy tràn Nga không có nghĩa là của cải hay tiền bạc mà là đầy tràn cái đẹp và những tình tự của cuộc đời. Tất cả được sắp xếp bằng một sự say sưa không máy móc, không toán học, không triết lý, mà chính bằng tâm hồn Nga mộc mạc. Tôi sống và luôn luôn mơ. Tôi nghe Chopin…, bạn biết không, sống trong một thành phố lớn và náo nhiệt bạn phải biết cách ẩn nấp vào cái đẹp. Đó cũng là sự khôn ngoan Nga vậy!!!".
Phòng ngủ màu xanh của chiếc vòng ngọc cổ trong căn hộ ở Matxcơva. Phòng nghe nhạc trong căn hộ ở Vilnius với cảm xúc của quá khứ, đặc biệt sàn gỗ nguyên thuỷ cả trăm năm của ngôi nhà
Phòng ăn có tường màu hồng cam trong căn hộ ở vilnius để đồng điệu với màu hồng phấn của tranh. Bàn ghế là loại cổ bằng tre từ năm 1890. Một chiếc bàn thờ vốn là đồ nội thất kiểu Lithuani bên trên là một đèn treo bằng rơm rất truyền thống
Mạc Tư Khoa: Căn hộ mới trên cánh đồng cũ
Căn hộ toạ lạc ngay trung tâm Mạc Tư Khoa thuộc khu vực Ostogenka, cách điện Kremlin vài phút đi bộ. Trước kia, đây vốn là vùng đồng cỏ trên các triền đồi chạy dọc sông Mạc Tư Khoa, nơi người nông dân vẫn phơi rơm cho gia súc nên nó có tên Ostogenka, tức cánh đồng rơm.
Ngày nay, ký ức thôn dã đó đã xa lắm rồi và khu vực đang trở thành một đô thị hiện đại với các toà nhà sang trọng cao vút. Doanh nhân Alexander Bobovnikov có một căn hộ trong các toà nhà ấy và ông đã nhờ KTS Dmitry Velikovsky thiết kế lại với yêu cầu khá đối lập: "Tôi muốn một không gian rất đơn giản với một nội thất rất phức tạp".
Vế đầu của đề bài được hoàn tất nhanh chóng do Velikovsky tạo cách phân bố không gian mở cho căn hộ và bố trí phòng rộng, thoáng, thuận tiện trong việc di chuyển giữa các không gian trong nhà. Ông có kinh nghiệm về tâm lý rộng thoáng này từ ký ức về những căn chung cư nhỏ hẹp, chật chội rất phổ biến trong giai đoạn trước.
Về vế thứ hai "nội thất phức tạp" quả là… phức tạp, do Bobovnikov là một ông chủ nhà vốn xem trang trí nội thất là một thú vui, và ông ta rất thích một không gian có hơi hướm hoài cổ trong một dáng dấp đương đại, ông không sưu tầm đồ cổ nhưng thích đồ nội thất mới có tinh thần cổ. Và KTS Velikovsky giải quyết vấn đề như sau: "Tôi thiết kế đồ đạc với những đường nét nhẹ nhõm hơn, đương đại hơn mặc dầu vẫn nằm trong mô-típ cổ truyền thống. Tôi pha trộn những đường nét thẳng thanh thoát với chất thôn dã hơi cổ kính. Điều này làm cho thiết kết tươi tắn hẳn lên!".
Ngay lối vào căn hộ (xem hình 1) là bức tường được bọc vải theo lối Nga cổ nhưng hoa văn lại là các sọc dọc xanh nước biển khá hiện đại. Trên cái nền đó, KTS đặt một kệ sát tường kiểu cổ bằng gỗ hồ đào với một cặp đèn có đường nét đương đại, đặc biệt một bức tranh mang khí vị thế kỷ 17 của Hendrik Mommers càng làm cho bố cục chung nổi rõ sự pha trộn của cổ kính và đương đại.
Tại phòng khách (xem hình 2), tinh thần của sự hoà quyện này càng rõ hơn trong màu sắc và khí vị chung (màu sắc hài hoà, trang nhã: từ thảm đến ghế bành, từ màn treo cửa đến đèn, màu tường, hoa…), dù có một chút bừa bộn, "phức tạp" nhưng ấm cúng; dù đậm chất "màu cổ điển" nhưng đường nét thanh thoát rất "minimalism" của bàn, kệ, của cặp ghế bành trắng…, đã gia tăng chất đương đại cho căn phòng. Điều quan trọng là cái phòng khách rất nhiều đồ như thế lại trông không rối rắm là nhờ vào không gian căn phòng được nâng cao và hình dáng của không gian rất đơn giản.
Bức tường được bọc vải theo lối Nga cổ nhưng hoa văn lại là các sọc dọc xanh nước biển khá hiện đại. Tại phòng khách dù có một chút bừa bộn, "phức tạp" nhưng ấm cúng; dù đậm chất "màu cổ điển" nhưng đường nét thanh thoát rất "minimalism"
Trong phòng ăn (hình 3), điểm nhấn tập trung là chiếc gương hình sao toả sáng khắc trên gỗ mạ vàng thường thấy trong các hoạ tiết của nhà thờ Chính thống giáo Nga, một đèn chùm pha lê gợi nhớ cung đình của thời Sa hoàng lấp lánh phản chiếu vào kính tạo ra chất vương giả đượm hơi hướm Đông Âu. Chiếc bàn gỗ sồi nặng, ghế ăn kiểu cổ, nhưng đường nét đơn giản đương đại của chúng là sự níu kéo cho sản phẩm không tụt quá sâu vào quá khứ.
Phòng ngủ (xem hình 4) được thiết kế bởi các cửa sổ suốt từ sàn đến trần và màn cửa có hoa văn cổ điển (cùng loại với vải dán tường) quyết định cái thần của căn phòng. Giường ngủ thì hiện đại, nhưng ghế bành thì cổ điển, tất cả nhuốm màu úa vàng của mùa thu làm tôn lên màu trắng của ra giường. Chất cũ - mới ở đây được trộn thành một.
Một góc đọc (hình 5) trang nhã, tác giả bảo rằng: "Trước đây, tôi thường xuyên thiết kế theo phong cách minimalism, nhưng nay đã chán rồi!". Dù vậy, ở cái góc đọc trông cổ điển này, chất “tối giản” cũng vẫn còn phảng phất.
Chiếc gương hình sao toả sáng khắc trên gỗ mạ vàng và một góc đọc
Phòng ngủ nhuốm màu úa vàng của mùa thu
Theo TC Kiến Trúc & Đời Sống số 7