TP.HCM sẽ “đấu thầu quốc tế chọn tư vấn làm đồ án điều chỉnh quy hoạch chung”

 

 

 

KTS Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP. Hồ Chí Minh:
Các văn bản của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh, Bộ Xây dựng, Thủ tướng chính phủ đã nêu lý do điều chỉnh quy hoạch chung thành phố rất rõ ràng. Thực tế đang phát triển nhanh, nhiều cái mới. Tôi nhớ đầu năm 2018, Hội Kiến trúc sư thành phố phối hợp với Quỹ Hỗ trợ hoạt động kiến trúc quốc tế (JSB) Nhật Bản tổ chức Diễn đàn kiến trúc Việt Nhật lần thứ 2. Trong một phiên họp nội bộ chuẩn bị cho diễn đàn, các bạn Nhật hỏi ở diễn đàn lần thứ 2 này giới kiến trúc thành phố đang quan tâm điều gì để diễn đàn chú trọng tới hội thảo, bàn luận về vấn đề đó. Khi đó tôi đặt vấn đề Kyoto có lịch sử hàng ngàn năm với nhiều công trình kiến trúc di sản. Tokyo có lịch sử mấy trăm năm còn metro thì mới có hơn 100 năm nay. Vậy metro ảnh hưởng đến quy hoạch đô thị như thế nào và làm sao để xử lý mối quan hệ đó? Các bạn Nhật Bản nói metro ảnh hưởng rất lớn đến quy hoạch chung của đô thị. Ở thành phố ta vấn đề này hiện đã xuất hiện thực tế. Các nhà ga tuyến metro số 1 đã hình thành. Người dân sử dụng metro sẽ đi bằng phương tiện gì đến ga và sau khi rời ga sẽ đi đến chỗ làm việc tiếp như thế nào? Việc kết nối giao thông với các khu lân cận nhà ga về giao thông, hạ tầng, ảnh hưởng rất nhiều đến quy hoạch chi tiết và quy hoạch chi tiết lại ảnh hưởng đến quy hoạch chung. Đây chỉ là một trong các thí dụ ở lần điều chỉnh quy chung này mà ở các lần quy hoạch trước kia chưa có. Tôi ủng hộ việc đấu thầu quốc tế rộng rãi chọn chọn tư vấn lập đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thành phố để có thể tìm được nhà tư vấn có kinh nghiệm xử lý những vấn đề mới như vừa kể.
Về việc phải đồng thời hấp dẫn doanh nghiệp và tạo đồng thuận xã hội, tôi cho đó là nét mới và cũng là điều đương nhiên trong cách làm quy hoạch mới. Còn nhớ tháng 11.2016, hội thảo Nhà ở trên kênh rạch: Thực trạng và giải pháp do Hội Kiến trúc sư thành phố tổ chức đã đi đến nhận định, quy hoạch nhà ở trên và ven kênh rạch mà cụ thể là ở công trình Kênh Đôi ở quận 8 chỉ thành công khi có được tiếng nói chung của nhà quản lý (cả về chuyên môn, chính sách), nhà đầu tư và người dân. Nếu thiếu sự đồng thuận của 1 trong 3 nhà thì quy hoạch không thể trở thành hiện thực. Cách làm cũ như công trình kênh Nhiêu Lộc dùng vốn ngân sách hoặc vốn vay hiện không còn phù hợp nữa. Vốn ngân sách thì không đủ, vốn vay thì kém hiệu quả. Cách tốt nhất là phải kêu gọi nhà đầu tư. Nếu quy hoạch không hấp dẫn thì nhà đầu tư không tham gia, nếu có quy hoạch không hợp lý thì người dân không đồng thuận. Đó cũng là trách nhiệm của nhà tư vấn.
Về đô thị sáng tạo làm hạt nhân trong thời kỳ công nghệ 4.0, tôi nghĩ quận 2, quận 9, Thủ Đức có đầy đủ cơ sở đế phát triển. Theo tôi, quan trọng nhất là quy hoạch không gian, định hướng phát triển kinh tế xã hội phải đi kèm với kế hoạch tài chính đồng bộ, khả thi. Nếu không làm được điều này, coi chừng ta lại rơi vào tình trạng có những bản vẽ trên giấy rất đẹp nhưng thiếu tính khả thi như đã từng xảy ra. 

 

 

Đấu thầu quốc tế chọn tư vấn lập đồ án “Về phương pháp thực hiện: Đấu thầu chọn đơn vị tư vấn độc lập thực hiện rà soát, đánh giá quy hoạch chung xây dựng TP. Hồ Chí Minh hiện hành một cách khoa học, toàn diện (định tính, định lượng). Đấu thầu quốc tế chọn tư vấn lập đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thành phố”. (Trích Tờ trình 5322/TTr-UBND ngày 29.11.2018 của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh) “Bộ Xây dựng thống nhất với đề nghị của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh thực hiện: … Tổ chức đấu thầu lựa chọn đơn vị tư vấn độc lập thực hiện rà soát, đánh giá quy hoạch chung xây dựng TP. Hồ Chí Minh làm cơ sở điều chỉnh quy hoạch; đấu thầu quốc tế chọn tư vấn làm đồ án điều chỉnh quy hoạch chung thành phố”. (Trích văn bản số 91/BXD-QHKT ngày 16.1.2019 của Bộ Xây dựng) “Về đề nghị của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh tại văn bản 5322/TTr-UBND ngày 29.11.2018, ý kiến của Bộ Xây dựng tại văn bản số 91/BXD-QHKT ngày 16.1.2019… Thủ tướng chính phủ có ý kiến như sau: Đồng ý việc điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung TP. Hồ Chí Minh như đề nghị của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh và ý kiến của Bộ Xây dựng tại các văn bản nêu trên”. (Trích văn bản số 136/TTg-CN ngày 1.2.2019 của Thủ tướng chính phủ)

 

 

KTS Nguyễn Thanh Hải, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng miền Nam, Bộ Xây dựng:
TTại Văn bản số 91/BXD-QHKT ngày 16.1.2019 của Bộ Xây dựng đã nêu rõ, để phù hợp với quy định pháp luật hiện hành “quy hoạch chung năm 2010 còn chưa nghiên cứu cụ thể các nội dung như: Thiết kế đô thị, đánh giá môi trường chiến lược, quy hoạch không gian ngầm, ứng phó với biến đổi khí hậu,… làm cơ sở để thực hiện quản lý phát triển đô thị”. Thành phố cũng đã trải qua gần 10 năm phát triển, đây là thời điểm phù hợp cho việc rà soát, đánh giá lại và triển khai thực hiện điều chỉnh quy hoạch chung năm 2010. 
Mục tiêu, quan điểm điều chỉnh quy hoạch chung cũng đã được chính quyền thành phố xác định rất rõ ràng là phải mang tính kế thừa, thể hiện tính đột phá, tập trung tính chiến lược và khả thi, có chọn lọc, thực hiện song song với điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố trong lần nghiên cứu điều chỉnh lần này, và lần lượt thực hiện thông qua các bước cơ bản như: (1) Rà soát, đánh giá thực trạng phát triển - để nhận diện rõ hình ảnh của thành phố sau nhiều năm đầu tư phát triển, xác định được tính hiệu quả, chưa hoặc không hiệu quả, những vướng mắc khó khăn tồn tại… để qua đó tìm ra nguyên nhân, giải pháp, hướng khắc phục cho lần điều chỉnh quy hoạch chung này; (2) Xây dựng đầu bài, nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chung trong bối cảnh thực trạng và tầm nhìn có nhiều biến động phát triển của khoa học công nghệ và quốc tế mang cả cơ hội và thách thức; (3) Triển khai thực hiện nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch chung với mạnh dạn đề xuất tư duy và phương pháp mới, tập trung được cao nhất kinh nghiệm - kiến thức nghiên cứu trong và ngoài nước, để có được một sản phẩm quy hoạch tốt nhất, đáp ứng được các yêu cầu cho lần điều chỉnh này.
Trong các bước triển khai trên, tôi đánh giá cao tầm quan trọng của bước rà soát, đánh giá thực trạng (1), và cho rằng thành phố cần đấu thầu chọn ra một đơn vị tư vấn độc lập, dành một khoản kinh phí phù hợp để triển khai thực hiện ngay công tác này. Qua đó sẽ xác định rõ được nội dung mang tính kế thừa, thể hiện tính đột phá, tập trung tính chiến lược và khả thi, có chọn lọc cho từng giai đoạn phát triển, tất cả đều phải dựa trên các kết quả đầy đủ - chính xác của việc rà soát, đánh giá thực trạng, việc mà các lần điều chỉnh trước đây chưa thật sự quan tâm một cách đúng và đủ. Hiện nay với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu đã đầy đủ hơn trước rất nhiều, bước này có đủ điều kiện để làm tốt hơn.
Về cụ thể, so với đồ án quy hoạch chung năm 2010, hiện nay việc phát triển của thành phố có rất nhiều điểm mới, nhiều nội dung đầu tư trước đây chỉ là dự kiến, đến nay đã cơ bản hình thành trên thực tế, ví dụ như: Tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên đang trong giai đoạn gấp rút hoàn thành và đưa vào sử dụng trong năm 2020, thành phố đang triển khai tiếp tuyến metro số 2 Bến Thành - Tham Lương; sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đang trong quá trình nâng cấp mở rộng nâng cao năng lực vận chuyển; nhiều trục đường lớn và nút giao thông khác được xây dựng như đường Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng, Mai Chí Thọ; các công trình chống ngập đang được đồng loạt triển khai trên các nhánh sông rạch chính; nhiều khu chức năng, khu đô thị mới đồng bộ và các công trình hiện đại đã được xây dựng và đang hoạt động tại quận/huyện 1, 2, 7, 9, Bình Thạnh, Thủ Đức, Nhà Bè, Bình Chánh…; Rộng hơn, về liên kết vùng, tuyến vành đai 3 đã được hình thành qua địa bàn thành phố và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Long An, cùng với các tuyến cao tốc hướng đông, đông bắc, đông nam: Long Thành - Dầu Giây - Phan Thiết (Vũng Tàu, Đà Lạt); hướng tây: Sài Gòn - Trung Lương - Cần Thơ…; Các công trình cơ sở hạ tầng kỹ thuật quan trọng của vùng như sân bay Cần Thơ đã hoạt động ổn định, sân bay Long Thành, Phan Thiết sẽ được khởi công xây dựng trong thời gian gần đây, cùng với hệ thống cảng sông - biển quốc tế quan trọng trong khu vực, và các khu kinh tế, khu đô thị mới đang phát triển xung quanh đã - đang tạo dựng nên một TP. Hồ Chí Minh với một diện mạo hoàn toàn mới, một đô thị hạt nhân có liên kết mở trong phát triển với toàn vùng. Việc nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch chung thành phố lần này phải được đặt trong không gian mối liên kết quy hoạch chung toàn vùng TP. Hồ Chí Minh đã được Thủ tướng phê duyệt cuối năm 2017. Ngoài ra, trong lần quy hoạch này, nên nghiên cứu sâu hơn để có thể tận dụng lợi thế về vận chuyển hành khách trên hệ thống kênh rạch của thành phố, bổ sung cho hệ thống vận chuyển công cộng đường bộ, giảm thiểu kẹt xe.
Về chọn tư vấn nghiên cứu triển khai điều chỉnh quy hoạch chung, cá nhân tôi ủng hộ việc đầu thầu quốc tế chọn tư vấn độc lập thực hiện. Việc này sẽ mở ra cơ hội để các nhà tư vấn quốc tế có năng lực và thương hiệu, có kinh nghiệp và phương pháp nghiên cứu tiên tiến tham gia điều chỉnh quy hoạch chung lần này. Về phần mình, ngay từ lúc này chúng ta phải nghiêm túc chuẩn bị thật kỹ, chính xác các dữ liệu hiện trạng đầu vào; đặt đầu bài và nhiệm vụ quy hoạch thật rõ ràng, cụ thể; tổ chức các buổi thông tin cho các nhà tư vấn, hỗ trợ họ nắm và hiểu rõ được mong muốn của chúng ta, cùng các quy định pháp lý về quy hoạch nói chung, quy hoạch ngành, các quy định liên quan hiện hành. Có như vậy, chúng ta mới có được một sản phẩm quy hoạch tốt, khả thi nhất, đáp ứng cao nhất yêu cầu quản lý và phát triển trong thời gian tới của đô thị TP. Hồ Chí Minh.

 

 

 

KTS Khương Văn Mười, Phó chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, người từng tham gia Hội đồng phê duyệt đồ án cuộc thi thiết kế Trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm năm 2003 và cuộc thi Ý tưởng thiết kế khu vực trung tâm hiện hữu mở rộng TP. Hồ Chí Minh năm 2008: 
 Tôi ủng hộ việc đấu thầu quốc tế tìm ra được nhà tư vấn hoặc liên danh nhà tư vấn có đủ năng lực và phù hợp nhất để điều chỉnh quy hoạch chung lần này. Nhà tư vấn thực hiện điều chỉnh quy hoạch cần có kinh nghiệm, kiến thức về quy hoạch đô thị và kinh tế đô thị, về sự phát triển của đô thị.
Chúng ta mong mỏi những giải pháp, ý tưởng mới trong quy hoạch chung. Chúng ta mong mỏi quy hoạch sẽ tạo ra động lực để phát triển, có những ý tưởng đột phá thu hút đầu tư. Một bản quy hoạch tốt sẽ vừa hấp dẫn thu hút được nhà đầu tư vừa tạo được sự động thuận ở người dân. Việc quy hoạch thực tế là giải bài toán lợi ích hài hòa lẫn nhau giữa nhà đầu tư và người dân, không nên tạo ra sự đối kháng về lợi ích. Văn bản đã nêu rõ ta có thời gian làm nhiệm vụ quy hoạch không quá 3 tháng và thời gian lập đồ án không quá 15 tháng. Ta cần phải có đầy đủ số liệu, thảo luận giữa các ban ngành về nhiệm vụ quy hoạch để cung cấp cho các nhà tư vấn. Thành phố ta đã có đô thị Phú Mỹ Hưng do tập đoàn SOM (Mỹ) thiết kế, có dự án đô thị Thủ Thiêm do Sasaki (Mỹ) lập đồ án quy hoạch, có ý tưởng thiết kế  trung tâm hiện hữu TP. Hồ Chí Minh 930 ha do Nikken Sekkei (Nhật) thực hiện. Kinh nghiệm cho thấy muốn có quy hoạch hiệu quả thì nhà tư vấn kể cả của trong vào ngoài nước phải nắm vững được hiện trạng và nhiệm vụ quy hoạch.  

 

 

Hình thành đô thị sáng tạo trong thời 4.0 “Một số nội dung trọng tâm trong điều chỉnh quy hoạch quy hoạch lần này: Đẩy mạnh phát triển về phía đông… tập trung hình thành khu đô thị trung tâm sáng tạo (địa bàn các quận 2, 9, Thủ Đức) với Khu Công nghệ cao, Khu Công viên khoa học công nghệ, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh và các trường đại học, khu chế xuất, khu đô thị mới Thủ Thiêm…). Đây sẽ là hạt nhân phát triển đô thị của thành phố trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Hướng tây bắc là hướng phát triển ưu tiên phụ của thành phố… cần có rà soát, nghiên cứu kỹ tiềm năng ưu tiên phát triển về hướng này. Định hướng phát triển về phía biển... dự kiến mở rộng khu đô thị du lịch biển Cần Giờ thành 2.870 ha (so với quy mô ban đầu 600 ha theo quy hoạch chung thành phố hiện hành)…” (trích Báo cáo ban hành kèm Tờ trình số 5322/TTr-UBND ngày 29.11.2018 của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh)

 

Theo TC Kiến Trúc & Đời Sống số 154