Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp của Kazuyo Sejima
Kiến trúc sư Kazuyo Sejima sinh năm 1956, tại Ibaraki, Nhật Bản. Khi vô tình nhìn thấy bức ảnh chụp ngôi nhà do kiến trúc sư nổi tiếng Kazuo Shinohara thiết kế, bà nhận ra tình yêu của mình dành cho kiến trúc và quyết tâm theo đuổi con đường này đến hết quãng đời còn lại.
Có mục tiêu rõ ràng, bà chăm chỉ học tập và tốt nghiệp đại học Nữ sinh Nhật Bản vào năm 1979. Sau đó, bà tiếp tục hoàn thành chương trình thạc sĩ Kiến trúc vào năm 1981.
Trải qua 6 năm miệt mài làm việc tại công ty kiến trúc Toyo Ito and Associates, bà chính thức mở văn phòng riêng - Kazuyo Sejima & Associates tại Tokyo, trước khi cùng kiến trúc sư Ryue Nishizawa sáng lập nên Sejima and Nishizawa and Associates (SANAA) vào năm 1995.
Từ đó, tài năng của bà ngày càng nở rộ. Bà nhận được nhiều giải thưởng danh giá như: Giải thưởng Kiến trúc Pritzker (2010), Giải Rolf Schock (2005), Giải Sư Tử Vàng - Venice Architecture Biennale (2004), Giải thưởng Kiến trúc Schelling (2000), Giải thưởng Kiến trúc Jane Drew (2023), Giải thưởng Kiến trúc sư trẻ của năm - Viện Kiến trúc Nhật Bản (1992)...
Chưa hết, bà còn là người phụ nữ đầu tiên được bổ nhiệm làm Giám đốc phụ trách tổ chức Triển lãm Kiến trúc quốc tế Venice Biennale lần thứ 12 (2010) và Chủ tịch Ban giám khảo quốc tế Venice Biennale (2021). Ngoài ra, bà cũng tích cực tham gia giảng dạy tại các trường đại học: ĐH Nữ sinh Nhật Bản, ĐH Nghệ thuật Tama, ĐH Keio, ĐH Princeton…
Hai nhà sáng lập văn phòng thiết kế SANAA
Studio Louvre Lens, Pháp
Nơi tài năng thăng hoa
Có thể nói công ty Toyo Ito and Associates là cơ duyên gắn kết mối quan hệ giữa Kazuyo Sejima và Ryue Nishizawa. Họ từ đồng nghiệp thân thiết trở thành cộng sự ăn ý khi cùng nhau thành lập văn phòng thiết kế Sejima and Nishizawa and Associates (SANAA) vào năm 1995.
Văn phòng SANAA hiện là một trong những studio kiến trúc đương đại ghi dấu ấn mạnh mẽ với công chúng nói chung và giới mộ điệu nói riêng. Cảm hứng sáng tác của Sejima và Nishizawa đến từ đường nét tối giản trong kiến trúc hiện đại Nhật Bản hòa quyện với một chút “sự nhạy cảm phương Tây”.
Các công trình của SANAA thoạt nhìn có vẻ hơi đơn giản, tuy nhiên ẩn sâu bên trong là một bố cục tổng thể hợp lý, liền mạch, đặt trong bối cảnh tương quan chặt chẽ với con người và cảnh quan. SANAA đã chứng tỏ sức sáng tạo là không giới hạn, không gò bó theo khuôn mẫu; thể hiện quan điểm thiết kế qua cách sắp đặt, bố trí không gian vừa ghi dấu ấn phong cách cá nhân vừa thấm đẫm tinh thần truyền thống.
Một số dự án nổi bật do SANAA thiết kế như: Bảo tàng Nghệ thuật đương đại thế kỷ 21 (Nhật Bản), trường Quản lý và Thiết kế Zollverein (Đức), Bảo tàng Nghệ thuật đương đại mới (New York), Trung tâm đào tạo Rolex (Thụy Sỹ), Bảo tàng Louvre-Lens (Pháp), Phòng trưng bày nghệ thuật New South Wales (Sydney), Grace Farms (New Canaan, Mỹ)…
Trường Quản lý và Thiết kế Zollverein, Đức - công trình đầu tiên đánh dấu tài năng của bà và cộng sự bên ngoài Nhật Bản
Bảo tàng Sumida Hokusai, Tokyo
Người “truyền lửa” cho thề hệ tiếp nối
Ở nước Nhật - vùng đất mà nền kiến trúc tồn tại song hành cả cái cũ và mới, thì Kazuyo Sejima thuộc thế hệ kiến trúc sư tiên phong định hình lại tư duy thiết kế dựa trên các giá trị, quan điểm truyền thống. Đồng thời, Sejima cũng chính là hình mẫu truyền cảm hứng sáng tạo cho thế hệ kiến trúc sư kế thừa.
Trong mắt họ, bà là hiện thân của lối kiến trúc gọn gàng, hiện đại; cách vận dụng linh hoạt hình khối mạnh mẽ - đường nét thanh thoát - chi tiết tinh tế - tinh thần phóng khoáng... Bên cạnh đó, họ còn bị thuyết phục bởi sự kết hợp đa dạng các loại vật liệu có bề mặt phẳng, trơn, sáng bóng với những cấu tạo hình học đột phá, không tuân theo bất cứ quy chuẩn nào của bà.
Nhờ vậy mà, dù nhiều kiến trúc sư lựa chọn phong cách tương tự, Kazuyo Sejima vẫn khác biệt nhờ đề cao sự kết nối giữa kiến trúc nội thất - ngoại thất, sự kết nối giữa thiết kế - con người và sự kết nối giữa thiết kế - môi trường xung quanh. Với bà, tính thực tế, hữu dụng của công trình khi đi vào đời sống rất quan trọng. Và, một dự án kiến trúc hoàn thiện phải là giao điểm của nhu cầu con người, môi trường sống và cảm hứng thiết kế.
Một số công trình tiêu biểu
Bảo tàng Nghệ thuật đương đại thế kỷ 21
Tọa lạc trên một khuôn viên rộng lớn, là kết quả của sự phối trộn hài hòa giữa kiến trúc, nghệ thuật và đời sống. Công trình trực thuộc thành phố Kanazawa, Ishikawa, Nhật Bản.
Ngoài không gian trưng bày các tác phẩm nghệ thuật độc đáo, bảo tàng còn phục vụ nhu cầu của cư dân thành phố nhờ sự chia tách bố cục hợp lý dành cho hội trường, thư viện, giảng đường và sân trong. Vậy nên sẽ không có gì lạ khi người ta không chỉ đến xem tranh, tượng, cổ vật… mà còn tham gia các hoạt động tập thể, học hành, tiệc tùng, sự kiện…
Bảo tàng đương đại thế kỷ 21
Công trình Grace Farms
Đây là công trình phi lợi nhuận được xây dựng tại New Canaan, bang Connecticut (Mỹ) do quỹ Grace Farms đầu tư vì mục đích hướng tới cộng đồng. Grace Farms mang đến cho cư dân và du khách thập phương những trải nghiệm tận hưởng thiên nhiên trong lành, khám phá các chương trình nghệ thuật đa dạng, các sự kiện văn hóa thú vị, các hoạt động thư giãn, thể dục sảng khoái…
Điểm thu hút của công trình nằm ở cấu trúc mái cong uốn lượn như một dòng sông trải dài trên sườn đồi thoai thoải, từ đó liên kết liền mạch các không gian bên trong và ngoài trời, cung cấp tầm nhìn bao quát toàn cảnh.
Công trình Grace Farms
Phòng trưng bày Nghệ thuật New South Wales (Sydney, bang New South Wales, Úc) gây ấn tượng bởi lối thiết kế không gian kín - mở hài hòa đến từng chi tiết. So với tòa nhà cổ phía nam tồn tại từ thế kỷ 19, phòng trưng bày này toát lên phong cách kiến trúc hiện đại, gọn gàng và mới mẻ.
Đặc biệt, dự án này đã hoàn thành “sứ mệnh” kết nối sâu sắc ba yếu tố kiến trúc - nghệ thuật - cảnh quan, đáp ứng kỳ vọng về một không gian bảo tàng nghệ thuật với quy mô lớn hơn để trải nghiệm của người dân địa phương và du khách được trọn vẹn; đồng thời cải thiện khả năng tiếp cận văn hóa khu vực phía đông Sydney.
Phòng trưng bày Nghệ thuật New South Wales
Theo dõi Kazuyo Sejima tại: http://www.sanaa.co.jp/
Tư liệu & hình ảnh: Internet
Theo Kiến trúc & Đời sống số 216