Những chỗ ngồi nghỉ - chơi trong khuôn viên, gần gũi với thiên nhiên và cây xanh là những nơi thư giãn quen thuộc trong nhà ở
Không gian thư giãn trong ngôi nhà ở
Đó là một nhu cầu thực tế. Với đại đa số, một năm người ta có thể chỉ đi được 1 – 2 chuyến đi nghỉ, hầu hết vào mùa hè; mà nhu cầu thư giãn là lúc nào cũng có. Mệt mỏi – cần thư giãn, căng thẳng – cần thư giãn. Và cũng không phải ai cũng có tiền, có thời gian để đi tới các điểm thư giãn dịch vụ bên ngoài, dù rất nhiều và rất sẵn. Nhu cầu thư giãn tại gia ngày càng tăng lên và được… chuẩn hóa bằng những không gian kiến trúc. Các kiến trúc sư ngày càng nhận được nhiều yêu cầu thiết kế các không gian này, với tính chất và mức độ đầu tư rất đa dạng, linh hoạt. Có thể phân chia những dạng thư giãn tại gia thành các nhóm sau:
– Thư giãn thể chất: Là các hoạt động phục hồi, tăng cường sức khỏe. Các hoạt động này gắn liền với các không gian kiến trúc, phòng chức năng như: phòng tắm (cùng các thiết bị liên quan bồn sục, vòi sen…), phòng xông hơi, bể bơi… Hoạt động chơi thể thao nhẹ nhàng cũng mang ý nghĩa thư giãn như bi-a, bóng bàn, phi tiêu… và các hoạt động này cũng cần có không gian riêng.
– Thư giãn tinh thần: Là các hoạt động giúp thoải mái đầu óc, thảnh thơi, thư thái trong tinh thần, suy nghĩ. Điều này rất cần với những người làm việc trí óc, lao động chất xám. Các hoạt động này không cụ thể, nhưng cần những không gian hỗ trợ. Đó phải là nơi tạo cảm giác yên bình, nhẹ nhàng, và thường nơi đó gắn với sân vườn, thiên nhiên. Cũng có thể việc này đòi hỏi một phòng chức năng đúng nghĩa cùng thiết bị, ví như nghe nhạc – cũng là thư giãn tinh thần.
– Thư giãn kiểu thú chơi: Hơi giống thư giãn tinh thần, nhưng chứa đựng trong đó là đam mê, và hoạt động có nguyên tắc, hệ thống. Đó có thể là thú chơi cây cảnh, sinh vật cảnh, chơi âm thanh, chơi nhạc, chơi máy ảnh, sưu tầm đồ cổ… Những thú chơi này có thể cần không gian riêng, thậm chí đặc biệt về thiết kế (như chơi âm thanh), có thể cần diện tích để đặt để bày biện (như chơi xe máy, ô tô), nhưng cũng có thể chỉ cần tối thiểu, và không cầu kỳ (như chơi tem)… Các kiểu thư giãn tại gia, các thú chơi ngày càng phong phú, đa dạng. Hầu như trong mỗi ngôi nhà hiện đại mới xây, cả chủ nhà và kiến trúc sư đều mong muốn tìm kiếm một không gian, mà nhìn vào, đã thấy “mùi” thư giãn!
Nghe - nhìn lên ngôi
Trong các không gian thư giãn và các kiểu thư giãn như trên đã đề cập, thì trong những năm gần đây, trong ngôi nhà ở hiện đại, phòng thư giãn kiểu nghe – nhìn thực sự lên ngôi. Đó là những phòng nghe nhạc, phòng karaoke hay rạp chiếu phim tại gia (home theatre/ home cinema). Đây là loại hình thư giãn, giải trí phù hợp với ngôi nhà ở và phù hợp với nhiều lứa tuổi; dễ dàng và tiện lợi trong sử dụng và vận hành.
Về mặt tổ chức không gian liên quan đến cấu trúc ngôi nhà, những phòng thư giãn này là một phòng độc lập, có thể bố trí ở nhiều vị trí như tầng hầm, tầng lầu hay tầng thượng. Mỗi vị trí này đều có những ưu khuyết riêng, mà cần cân nhắc trong từng thiết kế cụ thể. Với những phòng nghe nhìn kiểu này, thì thiết bị đóng vai trò tối quan trọng, là nhân tố chủ chốt, trực tiếp liên quan đến thiết kế nội thất và thiết kế hệ thống kỹ thuật. Đó là những màn hình, dàn máy, dàn loa, hệ thống tăng âm, máy chiếu... Để có một phòng nghe nhìn tốt, thì việc chọn lựa hình thức giải trí và thiết bị là tiền đề cho một cấu trúc nội thất. Nội thất của những phòng này cũng đặc biệt, không giống như nội thất thông thường ở phòng khách hay phòng ngủ. Ngoài yếu tố tạo nên “chất” của không gian, tạo độ hấp dẫn thị giác, thì trang trí nội thất gắn liền với hệ thống kỹ thuật âm thanh, chiếu sáng. Một trong những vấn đề quan trọng nhất là xử lý âm thanh. Với các phòng nghe nhìn, chất lượng âm thanh là chất lượng của không gian. Phòng nghe nhìn phải được xử lý cách âm và hút âm – tiêu âm tốt. Cách âm để âm thanh trong phòng không ảnh hưởng đến các không gian sinh hoạt khác trong nhà, hay là… nhà hàng xóm. Hút âm – tiêu âm để âm thanh trong nội bộ phòng không bị phản đi dội lại trên các diện trần, tường, tạo nên hiệu ứng âm thanh vọng. Khi đó âm thanh sẽ bị loạn, nhiễu, không “đẹp” nữa – thậm chí chất lượng kém, không nghe rõ. Tường phòng cần thiết xử lý lớp cách âm bằng các vật liệu như xốp, mút, bông thủy tinh… Bề mặt cuối cùng dù sơn màu gì, của hãng nào cũng nên làm sần, gai. Kết hợp với trang trí, chiếu sáng để tạo nhiều khe, hốc; tránh diện tường phẳng quá lớn. Với trần cũng tương tự như vậy. Nếu có khả năng và kiến trúc phòng phù hợp, có thể làm trần vòm như nhà hát để tiêu âm, loại tạp âm và nâng cao chất lượng âm thanh. Sàn phòng tốt nhất được trải thảm. Các vật liệu trơn nhẵn như kính, inox, kim loại không nên sử dụng nhiều trong phòng nghe - nhìn.
Yếu tố chiếu sáng trong phòng nghe nhìn cũng rất quan trọng để tạo nên một không gian giải trí theo đúng nghĩa, và phù hợp cho từng lúc, từng hoàn cảnh sử dụng. Tuy nhiên màu sắc và ánh sáng trong phòng nghe nhìn tại gia nên tiết chế phù hợp, nhẹ nhàng vừa phải – không nên quá “hầm hố” như các phòng karaoke dịch vụ. Bởi phòng nghe nhìn trong nhà chỉ phục vụ mức độ giải trí thư giãn nhẹ nhàng; bên cạnh đó còn có thể phải đảm nhiệm các chức năng khác như phòng tiếp khách (thân mật), hay sinh hoạt chung gia đình.
Phòng nghe nhìn tại gia cũng không nên lạm dụng nhiều loa và công suất quá lớn. Điều quan trọng là loa cho chất lượng âm thanh tốt (cùng với giải pháp âm thanh nội thất). Nói chung các vấn đề liên quan đến loa và hệ thống âm thanh nên có sự tư vấn chuyên môn từ các chuyên gia âm thanh, các nhà cung cấp thiết bị âm thanh để lựa chọn chủng loại, bố trí lắp đặt phù hợp cho phòng karaoke của nhà mình; việc này phải kết hợp cùng người làm thiết kế nội thất.

Để có không gian thư giãn hiệu quả
Phòng nghe nhìn là một không gian thư giãn - giải trí phổ biến trong ngôi nhà ở hiện đại hiện nay nhưng không phải là loại hình duy nhất. Cũng cần phải nói thêm là mốt thời thượng này đầu tư rất tốn kém, nhất là về khoản thiết bị. Trong ngôi nhà ở có rất nhiều các không gian và cách thức khác để thư giãn. Một khoảng sân thượng với cây xanh, một khoảng hiên với hồ nước hay rất nhiều những nơi khác cũng có thể là nơi thư giãn hiệu quả và không tốn kém. Mỗi người, mỗi gia đình có một sở thích, nhu cầu khác nhau, hoàn cảnh, văn hoá khác nhau nên cần tìm những không gian thư giãn tương thích nhất với bản thân và gia đình. Cần phải hiểu rõ nhu cầu của bản thân, thói quen sinh hoạt để đưa đến bài toán cho kiến trúc. Mọi sự ngộ nhận, ảo tưởng hay đua đòi theo mốt đều không đem đến kết quả tốt. Thực tế đã cho thấy, không ít gia đình yêu cầu kiến trúc sư thiết kế phòng xem phim, nghe nhạc nhưng cả năm chả ai vô, rất lãng phí. Hay có người yêu cầu làm hồ cá cảnh, làm vườn cảnh nhưng lại chưa đủ say mê và kiến thức để chơi những loại hình này, nên rồi bỏ hoang. Điều đó ngoài việc lãng phí còn tạo nên những khoảng không gian vô duyên trong ngôi nhà.
Nhu cầu thư giãn tại gia là một nhu cầu thực tế mà ai cũng cần, ở mọi lứa tuổi. Trong một cuộc sống hiện đại với nhiều áp lực cuộc sống, công việc thì người ta càng cần phải thư giãn để cân bằng cuộc sống, giảm stress. Với ngôi nhà, không gian thư giãn là rất cần thiết, và nếu có điều kiện thì nên làm. Chỉ có điều, xin nhắc lại, không gian thư giãn rất linh hoạt và cần phải thấu hiểu những nhu cầu của bản thân và gia đình để làm nên những không gian thư giãn thực sự hiệu quả.

Ngôi nhà ở, hiện đại hay cổ xưa, cũng cần chốn thư giãn - dù là góc nhỏ
Theo TC Kiến Trúc & Đời Sống số 106