Bếp - trung tâm hướng nội

Lượt xem: 7944
8/11/2017 0:00 - Chuyên đề
Tác giả: Kiến trúc & Đời sống - Bài Hà Thành ảnh Nghinh phong

Nếu như ví phòng khách - nơi đón tiếp có tính đối ngoại và được coi là bộ mặt của không gian sống thì có thể nói bếp là trung tâm hướng nội, là trái tim của ngôi nhà. Không gian bếp là nơi sinh hoạt thường xuyên, đều đặn nhất; tập trung nhiều thành viên trong gia đình nhất. Bếp là không gian không thể thiếu cho cuộc sống, là nơi kết nối, chia sẻ những giá trị tinh thần. Vì lẽ đó không gian bếp, ăn trong ngôi nhà ở hiện đại được chăm chút, đầu tư ở nhiều phương diện. 

 
 
Một không gian đã có nhiều thay đổi
Như đã nói ở trên, không gian bếp vô cùng quan trọng cho cuộc sống, sinh hoạt của mỗi gia đình, nên bếp ngày càng được chú trọng, đầu tư nhiều hơn. Trong ngôi nhà hiện đại, không gian bếp mang một vai trò, tính chất khác so với bếp ngày xưa. Trước kia, bếp được coi là khu phụ, là “xưởng chế biến” thức ăn; và cách rời với khu vực ăn, bàn ăn. Nhưng nay đã khác, bếp cũng là một không gian sinh hoạt chung, là một phòng chức năng đòi hỏi nhiều yếu tố thẩm mỹ, vệ sinh. Không gian bếp nấu cũng chính là nơi ăn uống, hoặc kề bên - liên thông với nơi đặt bàn ăn. Hai yếu tố này tác động qua lại lẫn nhau, nên đòi hỏi bếp càng phải sạch, đẹp, tổ chức khoa học. Những lý do tạo nên sự kết hợp này là do kiến trúc thay đổi, lối sống (đô thị) thay đổi, công nghệ và phương tiện, thiết bị mới phát triển, hỗ trợ… Năng lượng, nhiên liệu sạch như điện, gas (cùng thiết bị bếp điện, bếp gas) đã thay thế củi, dầu; tủ lạnh đã thay thế cái chạn đựng thức ăn, nhiều loại thực phẩm được chế biến sẵn, đồ hộp, đồ đông lạnh thay cho những thực phẩm tươi sống dạng “thô”; hệ thống tủ bếp cùng các thiết bị liên quan đã tạo nên một dây chuyền chế biến, nấu nướng khoa học, vệ sinh. 
Trong các không gian của một ngôi nhà ở, bếp là phòng chức năng phức tạp và là nơi được đầu tư nhiều nhất.
 
Vị trí
Đây là yếu tố quan trọng nhất. Bếp đặt ở nơi nào trong ngôi nhà sẽ ảnh hưởng tới cả quá trình sinh hoạt lâu dài. Trong xu hướng ngày nay, bếp thường được đặt ở những nơi trang trọng, chứ không phải bị “dúi” vào vào góc, vào chỗ xấu, chỗ tối kiểu “công trình phụ” như xưa kia. Phòng bếp, phòng ăn cũng thường được kết hợp với phòng sinh hoạt chung, tiện lợi và tạo một không gian liên thông, rộng rãi.
Vị trí của phòng bếp cũng cần những ưu tiên về chiếu sáng, thông thoáng và thuận tiện cho hệ thống kỹ thuật (điện, cấp - thoát nước). Diện tích cần đảm bảo tối thiểu cho hệ thống tủ bếp với dây chuyền nấu nướng: tủ lạnh – chậu rửa - bếp nấu - bàn soạn. Trong trường hợp khu vực phòng bếp không đủ diện tích đặt bàn ăn thì bàn ăn có thể đặt ở không gian kế bên, có thể là phòng sinh hoạt chung hoặc không gian trung chuyển. Với đại đa số, bếp còn rất quan trọng ở yếu tố hướng. Do vậy, lựa chọn phòng bếp ở đâu, tổ chức hệ thống tủ bếp thế nào cần nghiên cứu rất kỹ trong quá trình thiết kế.
 
 
Phong cách
Cũng giống như phòng khách, phòng bếp nên có phong cách chung với phong cách ngôi nhà, đặc biệt là cần tương đồng với phòng khách nếu thiết kế sử dụng không gian liên thông. Trong xu hướng gần đây, phòng bếp thường có phong cách hiện đại, phù hợp với kiến trúc và nội thất hiện đại.
Sự định hình phong cách của phòng bếp rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến hệ thống nội thất trong không gian này, cùng với hệ thống vật liệu, các đồ đạc trang trí hay hệ thống chiếu sáng. Phòng bếp cũng là nơi sử dụng của tất cả mọi thành viên trong gia đình, nên dù theo phong cách nào (hiện đại hay cổ điển) cũng cần có những điểm chung cơ bản để dễ dung hòa cho mọi đối tượng sử dụng. Không nên có một phòng bếp có phong cách khác biệt với những không gian khác hay quá dị biệt.
 
Hệ thống kỹ thuật
Hệ thống kỹ thuật của bếp trong nhà ở gia đình không quá phức tạp, song cũng không đơn giản, cần phải tính toán cẩn thận. Hệ thống kỹ thuật tối thiểu bao gồm: điện - chiếu sáng, cấp - thoát nước, thông gió - liên quan đến các thiết bị. Vị trí các thiết bị (lắp đặt sau cùng trong khâu hoàn thiện) cần được định vị trí chính xác để thi công các hệ thống dây, ống, vị trí đầu chờ thiết bị. Bếp là nơi con người hoạt động trực tiếp nhiều, thường xuyên nên cần tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn, thông số nhân trắc học. Những sai số kích thước ở đây có thể gây nên những trở ngại trong việc thi công phần tiếp theo hay gây ra những bất tiện phiền hà trong quá trình sử dụng. Cần định hình trước các loại thiết bị cần lắp đặt, chủng loại liên quan đến yêu cầu kỹ thuật để thi công hệ thống kỹ thuật chính xác và an toàn nhất.
 
 
Hệ thống tủ bếp và thiết bị
Hệ thống tủ bếp là phần chính tạo nên cấu trúc không gian bếp và định hình phong cách nội thất. Hệ thống tủ bếp cũng là nơi định vị các thiết bị như bếp nấu, máy hút mùi, lò nướng, chậu rửa…; là bàn gia công và là nơi cất chứa đồ làm bếp. Hệ thống tủ bếp rất đa dạng về chủng loại, có thể làm từ nhiều loại chất liệu như gỗ tự nhiên, gỗ công nghiệp, kim loại, vật liệu composite… hoặc kết hợp nhiều chất liệu với nhau. Bề mặt bếp thường dùng là đá (cũng rất nhiều loại cả tự nhiên và nhân tạo), hoặc các loại vật liệu nhân tạo khác… Đi liền với hệ thống tủ bếp là các phụ kiện kim khí như bản lề, tay kéo, ray trượt, tay nâng, các loại kệ giá trong các hộc tủ. Và cuối cùng là các thiết bị, đó là tủ lạnh, bếp nấu, máy hút mùi, chậu rửa (cùng vòi) - đó là những thiết bị tối thiểu, phổ thông nhất. Ngoài ra có thể còn có lò nướng, lò vi sóng, máy rửa bát, máy nghiền rác, bình nước nóng, máy lọc nước, máy khử ozone… cũng là các thiết bị tương đối phổ biến trên thị trường và được sử dụng nhiều. Chi phí cho hệ thống tủ bếp (cùng các thiết bị, phụ kiện liên quan) chiếm phần lớn giá trị đầu tư cho không gian bếp. Hiện trên thị trường có rất nhiều mức giá với đẳng cấp khác nhau cho phần này, tùy thuộc vào khả năng và nhu cầu sử dụng của khách hàng. 
 
Vật liệu hoàn thiện, hệ thống chiếu sáng, trang trí nội thất
Đó là vật liệu lát sàn, ốp tường (những nơi cần ốp để đảm bảo vệ sinh), hệ thống chiếu sáng, các giá kệ trang trí, tủ đựng ly - cốc, tủ rượu (rời, không liền với hệ thống tủ bếp)… Gần đây vật liệu ốp giữa phần tủ trên và tủ dưới thường được làm bằng kính chịu nhiệt, hoặc gạch kính mosaic, thay thế cho vật liệu truyền thống là gạch ceramic. Những vật liệu này ngoài yếu tố công năng còn có ý nghĩa thẩm mỹ rất quan trọng. Trong khu bếp thường có nước, vì vậy sàn bếp (dù ở tầng trệt hay trên lầu) cũng không nên lát gỗ, mà nên sử dụng gạch, đá. Vật liệu ốp bếp cần căn cứ vào phong cách nội thất chung. Với hệ thống chiếu sáng thì ngoài chiếu sáng chung cần có đèn rọi ở bàn ăn và chậu rửa để tăng tiện nghi cũng như thẩm mỹ. Trần của không gian bếp nên khai thác chiều cao để tăng độ thông thoáng. Tất cả các vấn đề về vật liệu, kỹ thuật, trang trí cần được thiết kế đồng bộ từ ban đầu để tránh những xung đột xảy ra trong quá trình thi công hay sử dụng.
Thông thường, phòng bếp không có trang trí nhiều như phòng khách, nhưng hoàn toàn có thể có những đồ vật trang trí - đặc biệt ở khu vực bàn ăn như tranh ảnh, tủ kệ kết hợp đựng đồ. Bên cạnh đó, chính hệ thống tủ bếp cùng các thiết bị đi kèm cũng là vật trang trí lớn cho không gian bếp
Và để một không gian bếp - ăn hoàn thiện về mặt nội dung cũng như chức năng sử dụng chính là bộ bàn ăn. Bộ bàn ăn đẹp, hợp với không gian nội thất của phòng bếp sẽ tôn giá trị không gian này lên. Chất liệu bàn ăn cần được lựa chọn phù hợp phong cách chung. Một không gian cổ điển có thể dùng bàn ăn gỗ, và không gian hiện đại có thể dùng bàn ăn kính - kim loại. Kiểu dáng và kích thước cần được xem xét với mặt bằng bố trí sao cho hợp lý về không gian, giao thông và số lượng người sử dụng. Bàn ăn có thể kê ngay trong lòng khu bếp nấu, hoặc ở không gian kế bên, đặc biệt trong thiết kế không gian phòng bếp - ăn liên thông với phòng khách.
 
 
 
Theo TC Kiến Trúc & Đời Sống, số 103